Güney Yarımküre’de konumlanan Antarktika, dünya üzerinde ülke olmayan tek kıta olma özelliği taşıyor.
Çok kurak olduğu için bölgede 2 milyon yılı aşkın süredir yağmur almayan yerler bulunuyor.
Antarktika Kıtası’nın keşfetmemiz, diğer coğrafi keşiflerle kıyaslandığında yakın bir tarihe dayanıyor. 200 yıl süren arama çalışmaları sonucunda, deniz subayı Charles Wilkes tarafından 1840‘ta keşfedilmiştir.
14.4 kilometrekarelik yüzölçümüyle Afrika kıtasının yarısı kadar olan Antarktika Kıtası, parça parça keşfedilmiştir. Hatta Wilkes tarafından bulunan ilk parçaya Wilkes Arazisi denmiştir.
Yüzölçümü bakımından dünyanın en büyük 5. kıtasıdır.
Antarktika Kıtası’nın kuzey kutbunu kaplayan buz kütlesinin kalınlığı 4 bin metrenin üzerindedir. Ayrıca, Antarktika’da bulunan buzulların, dünya üzerindeki buzların %92’sini oluşturduğu yapılan araştırmalar sonucunda kanıtlanmıştır.
Burası, Güney Kutbu’nun en sert ve soğuk iklimine sahiptir. Yaz mevsiminde ortalama sıcaklık -20 C derece olurken, güneyden bir rüzgar esmesi durumunda -70 C dereceler dahi görülebilir. Antarktika Kıtası’nda hissedilen ortalama sıcaklık ise -50 C derecedir.
Antarktika kelimesi ‘kuzeyin karşıtı’ anlamına gelmektedir.
Henüz tam anlamıyla keşfedilmemiş olmasından ötürü kıtanın çevresinde yer alan adalarda yaşayan insanlar vardır. Kalıcı nüfus, kış mevsiminde bin civarındayken yaz mevsiminde bu sayı 5 binleri bulmaktadır.
Kıtanın diğer bir özelliği ise bitki örtüsü olmamasıdır. Tamamen buzullarla kaplı olmasından bitki yetişmese de kıtanın iklim koşullarına ayak uydurmuş bazı hayvan türleri bulunmaktadır. Penguen, fok, martı, balina gibi canlılar, okyanustaki balık ve planktonlarla beslenerek hayatlarını idame ettiriyorlar. Antarktika Kıtası’nın yerlisi olarak kabul edilen canlı ise penguenlerdir. Ayrıca, sanılanın aksine kutup ayıları bu bölgede yaşamamaktadır.
İklim şartlarından dolayı kıta üzerinde ulaşım son derece zordur. Genellikle kar motorları ve ATV’ler kullanılır. Yönlerini bulmak içini insanlar genellikle GPS‘e başvururlar. Fakat GPS’lerde yanılıp yolcuları kuru rota üzerinden götürmezse, kazalar yaşanabilir.
Resmi bir idari birim olmayan Antarktika Kıtası’nda otel de bulunmuyor. Antarktika’ya gitmek isteyenler, 45 gün süren yaz mevsimi süresince kıtaya düzenlenen günübirlik turlara katılabilirler.
Ayrıca kutup dairesi içerisindeki alana ziyaretçi girişi yasaklanmıştır. Sizin anlayacağınız, Antarktika Kıtası’na gitmek isteyenler yalnızca kıyı bölgelerini gezebilirler.
Antarktika Kıtası’na ulaşım iki ülkeden yapılıyor. Yeni Zelanda’dan uçak seferleri düzenlenen kıtaya 10 saatte ulaşabilirsiniz. Şili’den ise deniz yoluyla yapacağınız yolculuklar 4 – 5 gün civarında sürüyor.
İçindekiler
Bilim insanlarının yıllar süren araştırmaları sonucunda Antarktika Kıtası’nın kilometrelerce altında yer alan göllerin, gizli nehirler aracılığıyla birbirine bağlandıkları kanıtlandı.
Nehirlerin varlığının tespit edilmesiyle ilerleyen dönemlerde sondaj yapılarak bu göllerden örnekler alınması planlanıyor.
Göllerin herhangi birinde oluşabilecek olası kirlilik, birbirine nehirlerle bağlı oldukları için diğer göllerin de kirlenme riskini ortaya çıkartıyor.
Bu göller, iklim değişikliği ve küresel ısınma gibi konularda binlerce yıllık veriyi depolayan zaman kapsülleri olarak değerlendiriliyor.
Buna ek olarak, Jüpiter’in uydusu Europa‘nın buzul bir okyanusla kaplı olduğu düşünüldüğü için, göllerde yapılacak araştırmalar yeni bilgileri gün yüzüne çıkartabilir.
Antarktika Kıtası’nda ne kadar göl bulunduğuna ilişkin henüz bir veri bulunmuyor. Fakat, çok soğuk ve buzullarla kaplı olması nedeniyle daha önce kimse burada göl olma ihtimali üzerinde durmuyordu. 1960’lı yıllarla birlikte radar ve uydu çalışmalarına ağırlık verilmesi, Antarktika Kıtası’nın altında göller olduğunun anlaşılmasını önayak oldu. Günümüzde 150‘yi aşkın gölün olduğu biliniyor ve daha yüzlercesi de bulunmayı bekliyor.
Antarktika Kıtası’nın bilinen en büyük gölü Vostok Gölü‘dür. Gölün uzunluğu 250, genişliği 40 kilometre, derinliği ise 400 metredir. NASA ile Rus Bilimler Akademisi ilerleyen dönemde sondaj yapılarak Vostok Gölü’nden örnek almayı planlıyor. Milyonlarca yıldız buzla kaplı gölde daha önce bilinmeyen canlı türleriyle karşılaşma ihtimali bulunuyor.
Antarktika Kıtası’nın buzullarla kaplı olması nedeniyle akarsuları da buz tutmuştur. Bu yüzden, Antarktika Kıtası’nda bulunan akarsuların hepsi buz veya buzul akarsu olarak geçer.
Antarktika Kıtası’nda bulunan buz ve buzul akarsuların bazıları şu şekildedir;
Antarktika Kıtası, ekstrem bir tatil fırsatını değerlendirmek isteyenlerin mutlaka göz önünde bulundurması gereken lokasyonların başında geliyor.
Dünyanın hiçbir yerinde göremeyeceğiniz canlılara, iklim koşullarını ve yeryüzüne sahip Antarktika Kıtası’na yapacağınız seyahat her ne kadar büyüleyici olsa da uymanız gereken belli başlı kurallar bulunuyor. Bu kuralların bazıları size garip gelecek olsa da hepsi, belirli bir mantığa oturuyor.
Antarktika Kıtası’nın buzullarla kaplı olması ve bitki örtüsünün olmaması, bölgede bitki yaşamadığı anlamına gelmiyor. Belirli bölgelerde yetişen yosunlar kıtada görebileceğiniz tek bitki türü.
6 ay süren kesintisiz karanlıkta ve -30 C derecenin altındaki sıcaklıklarda tahmin edersiniz ki herhangi bir bitki türünün yetişmesi çok zor.
Üstelik bu yosunlar, Antarktika Kıtası’ndaki ekosistemin devamı için hayati önem taşıyor. Bu nedenle yolunuz Antarktika’ya düşerse yosunlara sakın basmayın.
Antarktika Kıtası’nın sahip olduğu ekosistem, bölgedeki iklim koşullarından dolayı son derece hassastır.
Bilim insanları, hükümetler ve sivil toplum örgütleri bu ekosistemi korumaya çalışsalar da yıllar boyunca bölgeye düzenlenen geziler sonucunda ziyaretçiler, bölgeye ait olmayan bitki ve hayvan türlerini Antarktika Kıtası’na taşımış.
Yapılan araştırmalarda 121 mantar, 72 omurgasız, 8 memeli hayvan ve 3 kuş türü, Antarktika ekosistemine insan eliyle katılmış.
Bu nedenle Antarktika Kıtası’nı ziyaret edeceklere günümüzde çok ciddi hijyen kuralları uygulanıyor. Bölgeye getirilecek ürünler kontrol ediliyor, yıkanıyor ve dezenfekte ediliyor.
Antarktika Kıtası’na gidenlerin en büyük amaç ve isteklerinden biri de, bölgede yaşayan hayvanları gözetlemek. Ancak, burada yaşayan her hayvan için belirli bir mesafe kuralı konulmuş. İnsanlar, belirlenen bu mesafelerden daha fazla hayvanlara yaklaşamıyor.
Bir hayvan gördüğünüzde sessiz olmanız, onları beslememeniz gerekiyor. Kuş sürülerine yaklaşmak, hatta onları balık gruplarının yanına çekerek yardım etmek de yasak.
Tabii kıtanın belki de en tatlı hayvanı olan penguenler için de belli başlı kurallar bulunuyor. Bir penguen, nadiren de olsa eve dönüş yolunu karıştırıp teknenize uğrayabilir. Böyle bir durumda penguene dokunamaz, yardımcı olmak için onu karaya götüremezsiniz. Çünkü her ne kadar sevimli olsalar da penguenler, vahşi hayvanlardır ve rahatsız oldukları bir durumda saldırarak ciddi yaralanmalara yol açabilirler.
Yunus sürülerini botla takip etmek ve onlara eşlik etmeye çalışmak kesinlikle yasaktır. Bir yunus sürüsü gördüğünüzde botunuzla aralarına karışmaya çalışırsanız, botun yarattığı dalgalarda rahatsız olan yunuslar yüzeye çıkıp dalgaların üzerinden atlayarak yüzmeye başlayacaklardır.
Her ne kadar güzel bir görsel sunsa da Antarktika gibi zorlu yaşam koşullarına sahip olan bir ekosistemde hiçbir canlıyı rahatsız etmemeniz, doğal yaşam akışlarını bozmamanız gerekir. Eğer şansınız varsa, dalgalarla oynayan yunusları zaten görürsünüz.
Vahşi hayatı gözlemlemenin başlıca kuralı, doğal yaşamın akışına müdahale etmemektir. Fakat Antarktika’daysanız, bu kuralı ekstrem bir durum neticesinde bozabilirsiniz.
Balina gibi büyük deniz canlılarından birinin gemilerin teknik ekipmanlarına takılması ve kendi imkanlarıyla kurtulamaması durumunda yardım edilmesi gerekiyor.
Oldukça zor ve tehlikeli bir görev olduğu için fiziksel yardımı doğru ekipmana sahip tecrübeli kişiler üstlense de size de olay anını görüntülemek, operasyonun kaydını tutmak ve koordinatları yazmak düşüyor.
Antarktika Kıtası, dünya üzerinde silahsızlandırılmış ender bölgelerden bir tanesidir. Bu nedenle kıtada askeri harekât düzenlemek veya üs kurmak yasaktır.
Ayrıca, bölgeye düzenlenen gezilerde insanlar silah taşıyamaz, patlayıcı madde getiremezler.
İnsanlar genellikle gittikleri yerlerden anı olsun diye bir eşya alıp dönerler. Bu eşya bazen kumsaldan alınan bir kabuk, bazense bir yaprak parçası olabilir.
Fakat Antarktika Kıtası’nda ne olursa olsun dönüşte yanınıza herhangi bir materyal alamazsınız.
Doğal ya da insan yapımı olması önemli değildir çünkü bulduğunuz şey, muhtemelen bilimsel araştırmalarda kullanılan veya kullanabilecek bir ürün olacaktır.
Şans eseri fosil tarzı bir materyale denk gelirseniz yapmanız gereken şey, bulduğunuz yerin koordinatlarını yazmak, fotoğraf çekmek ve oradan ayrılmaktır. Bu bilgiler, bilim insanları için son derece önemli olabilir.
Antarktika Kıtası’nda zamanında üs olarak kullanılmış fakat günümüzde boşaltılan yaşam alanları bulunuyor. Bu alanlara girmek, içlerinden bir şeyler almak, her ne kadar boş olsalar da yasaktır. Çünkü kar fırtınası gibi beklenmedik durumlarda sığınma yeri olarak bu noktalar kullanılıyor.
Ayrıca, günümüzde bilim insanları tarafından aktif olarak kullanılan üsler de bulunuyor. Burada oldukça hassas araştırmalar yapıldığı için yapacağınız beklenmedik bir ziyaret araştırmaların hoşuna gitmeyecektir. Bu nedenle de bu tip bölgelere girmek yasaktır.
Aslında tüm dünyada uygulanması gereken belli başlı kurallar, Antarktika Kıtası’nda sıkı bir biçimde uygulanıyor. Bu kurallar genellikle doğayı korumak üzerine oluyor.
Yere çöp atmak, olmadık yerlere grafiti yapmak, suya taş atmak gibi anlaşılabilir yasaklara ek olarak sigaranızın külünü yere atamazsınız.
Bölgede sigara içmek için bazı alanlar belirlenmiş. Bu alanların dışında da sigara içemiyorsunuz. Külünüzü de yanınızda taşımanız, Antarktika Kıtası’nı terk ettikten sonra atmanız gerekiyor.
Antarktika Kıtası’nda hayat koşulları son derece zorludur. Bu kural acımasız olarak gözükse de zaten kısıtlı kaynaklara sahip olan insan grupları, bir de başka insanları kurtarma operasyonu için kaynaklarını harcarlarsa, çok daha fazla insanın hayatını riske atmış olurlar.
Kurtarma operasyonları, kaynak yetersizliği ve zorlu hava koşulları nedeniyle genellikle başarısızlıkla sonuçlanır. O yüzden, Antarktika’ya gittiğinizde grubunuzdan ayrılmamanız ve verilen talimatlara harfiyen uymanız, can sağlığınız açısından büyük önem taşımaktadır.
Antarktika Kıtası’na seyahat etmek istiyorsanız, öncelikle bu kıtaya sefer düzenleyen yolcu gemilerinin bulunduğu limanlardan birine gitmeniz gerekiyor.
Avustralya ve Yeni Zelanda gibi uzak diyarlardan da sefer düzenlense de bu yolculuklar oldukça uzun sürer. Genellikle Güney Amerika’nın en güneyinden hareket eden gemilere binen ziyaretçiler, 2 – 3 gün içerisinde Antarktika Kıtası’na ulaşmış oluyorlar. Şili’de Punta Arenas‘tan, Arjantin’de ise Ushuaia‘dan kalkan gemilerle Antarktika Kıtası’na gidebilirsiniz.
Tüm bunlara ek olarak, Şili veya Arjantin’den Antarktika Kıtası’na gitmek istiyorsanız, öncelikle bu ülkelerin başkentine seyahat etmek zorundasınız. Örneğin, Arjantin’in başkenti Buenos Aires’e geldikten sonra buradan uçakla Ushuaia’ya geçebilirsiniz. Arjantin’e uçak bileti 100 – 150 Avro civarında olacaktır.
Otobüsle seyahat etmeyi seviyorsanız, Patagonya dahil olmak üzere Arjantin’in pek çok bölgesine kara yoluyla da ulaşım sağlayabilirsiniz. Tabii arada 3 bin 100 kilometre olduğu düşünülürse, otobüsle yapacağınız yolculuk 8 – 9 gün sürecektir. Otobüs, uçağa göre çok daha pahalı olacaktır fakat deneyim açısından kesinlikle kara yolunu tercih etmenizi öneririz.
Eğer yolculuğunuzu kesintisiz sürdürmek isterseniz, Rio Gallegos‘ta bir otobüs değiştiriyorsunuz. Devam eden süreçte yolculuk, sınır geçişi de dahil olmak üzere ortalama 48 saat sürüyor. Ushuaia ya da Punta Arenas’a ulaştıktan sonra, biraz rahatlamak ve yeni yerler keşfetmek için birkaç gün konaklayın. Çevrede yapacağınız ufak gezintiler, deneyim anlamında size bambaşka artılar katacaktır. Benzersiz güzelliklere ev sahipliği yapan bu yerlerde yemek ve konaklama ücretlerinin pek de ucuz olmadığını hatırlatmakta fayda var.