Polonya’nın kuzeyinde küçük ve sevimli bir şehir Toruń. Küçük bir şehir olmasına rağmen topraklarından çıkardığı iki önemli şey var: Ünlü astronom Kopernik ve “gingerbread” diye de bilinen zencefilli çörek. Toruń, adım attığınız andan itibaren sizi bu iki ev sahibiyle karşılıyor.
1.Dünya Savaşı esnasında tamamen yok olan ve küllerinden yeniden inşa edilen Varşova ile Gdańsk gibi diğer Polonya şehirlerinin aksine Toruń, savaştan hiç hasar almadan kurtulmuş ve 1930’ların öncesine uzanan eski dokusunu hiç kaybetmemiş.
Toruń’da Görülmesi Gereken Yerler ve şehirdeki tarihi eserler, doğal güzellikler hakkında bilgi almak için Toruń’da Gezilecek Yerler yazımıza göz atabilirsiniz.
İçindekiler
1233 yılında, Leh düklerin Prusyalılara karşı savaşan Haçlılara katılmaya çağırdığı Azize Mary Şövalyeleri tarafından kurulan şehir, sahip olduğu tarihi dokudan dolayı 1997 yılında UNESCO Dünya Mirası listesine alınmış.
Toruń, Krakow’dan sonra en çok dokusu bozulmamış Ortaçağ mimarisi örneğine sahip Polonya şehri olarak anılıyor. Neredeyse bine yakın bina, yüzyıllardır sapasağlam ayakta durmayı başarmış.
Günümüzde 200 bin civarı nüfusa sahip şehrin en yakın komşuları ise yarım saat uzaklıktaki Bydgoszcz ve 2 buçuk saat uzaklıktaki Gdańsk.
Kültür ve dilden bahsedecek olursak Lehçe’nin oldukça zor bir dil olduğunu söylemeliyim. Fakat günlük hayatta işinizi kolaylaştıracak, Lehlerin yüzünde bir gülümsemeye vesile olacak birkaç kalıp cümlenin zararı olmaz.
Cześć (Çeşç) – Selam
Dzień Dobry! (Cin dobre) – İyi günler / Günaydın
Dziękuję (Cinkuye) – Teşekkürler
Do widzenia! (Do vidzenya) – Hoşça kal
Jak się macie? (Yak şe maçe?) – Nasılsınız?
Ben Toruń’a kasım ayında gittim ve donmaya mahkum oldum. Yani siz siz olun, ya kendinizi kışa hazırlayıp bu şehri keyifli bir Noel gününde ziyaret edin ya da Kuzey Avrupa’ya yazın gelmesini bekleyin. Aksi takdirde sıcacık kafelerden soğuk sokaklara çıkmak ve lahana gibi kat kat giyinmek zorunda kalmak sizi bir hayli zorlayacaktır.
Toruń’da havalar ekim ayında soğumaya başlıyor ve hazirana kadar oldukça serin devam ediyor. Aralık ve ocak aylarında ise şehrin ortalama sıcaklığı -3 derece civarında seyrediyor.
[awesome-weather location=”Torun” size=”tall” units=”C”]
Toruń’a seyahat planı yapmadan önce şehrin her sene düzenlenen festivallerine ve kutlamalarına bir göz atmak lazım. Ziyaretinizi çok daha renkli hale getirebilecek bu festivallerde şehrin en enerjik ve sıcak halleri yaşanıyor.
Toruń, bütün bir hafta süren festivallerden etkinliklere, konserlere, tartışma panellerine, sezonluk fuarlara ve kongrelere kadar birçok önemli toplaşmaya ev sahipliği yapıyor. Çoğu etkinlik yaz sezonunda gerçekleşiyor ve kutlamalar başka birçok şehirde olduğu gibi Tarihi Eski Şehir (Old Town) bölgesinde düzenleniyor. Bu kutlamalara giriş ise çoğu zaman ücretsiz.
Okulların tatile girdiği ocak ve şubat ayların genelde çocuklu ailelerin kış tatiline çıktıkları bir dönem oluyor. Bu iki ay, Toruń Senfoni Orkestrası’nın etkinlikleriyle klasik müziğe doyabilirsiniz.
Açık hava kutlamalarının ilk dalgası mart ve nisan aylarında geliyor, bu aylar Toruń için turizm sezonunun da başlangıcı. Bu aylardaki en önemli etkinlik, kesinlikle, kışın tembelliğinden entelektüel bir uyanışı imleyen Toruń Bilim ve Sanat Festivali.
Kopernik’le bu kadar ilgili bir şehrin bilim festivaline ev sahipliği yapmaması hiç mümkün olur mu!?
4 günlük festival süresince, çeşitli bilim ve sanat alanlarından başarı hikayeleri sunuluyor. Katılımcılar bu festivalde bilim insanlarının çalışmalarına yakından göz atma imkanı buluyor. Festival ayrıca birçok gündelik konu hakkında da bilimsel bilgi edinme imkanı sağlıyor.
Mayıs ve Haziran aylarında ise Toruń’da entelektüel zevklere hitap eden bir festival gerçekleşmekte. May Poetry Buum ismindeki bu festivalin kökeni 70’lerde ve 80’lerde Od Nowa Kulübü’nde düzenlenen şiir toplantıları geleneğine dayanıyor.
Festival süresince şairler şiirlerini performe ediyor, yazarlar konuşma yapıyor ve bunlara film gösterimleri, kitap fuarı, konser ve sergiler eşlik ediyor.
Gelelim Toruń’un en meşhur festivallerinden birine. Geçtiğimiz yıl 11.si düzenlenen Bella Skyway Festivali, şehrin dört bir yanındaki ışık enstelasyonlarını içeriyor.
Her yıl çok daha fazla sayıda turistin ilgisini çeken bu festival şehri rengarenk bir masal alemine dönüştürüyor.
Elbette meşhur gingerbread’imiz için de bir festival var! Pastacılığın tarihinin gözler önüne serildiği festivalde yarışmalar, workshoplar ve sayısız eğlenceli aktivite yer alıyor. Gingerbread Festivali Haziran ayında düzenleniyor.
Ağustos ayında ise Müzik ve Mimari Festivali düzenleniyor. Haziran ayının sonundan Ağustos ayının sonuna kadar her cumartesi ve pazar günü şehrin en ikonik yapılarında klasik müzik konserleri veriliyor.
Toruń’da tecrübe edebileceğiniz diğer festivaller ise şöyle:
Ocak – Afrika Reggea Festivali
Mart – Klamra Tiyatro Festivali
Nisan – Halk Dansları Festivali
Ağustos – Harmonika Festivali
Kasım – Forte Artus Müzik Festivali
Toruń’a malesef Türkiye üzerinden direkt uçuş imkanı bulunmuyor. Fakat şehre ulaşmak için yakınındaki Bydgoszcz ve Gdańsk şehirlerinin havalimanlarını kullanabilirsiniz.
Peki bu havalimanlarına indikten sonra ne yapmanız gerek? Gdańsk’tan yaklaşık 2 buçuk saatlik keyifli bir tren yolculuğuyla Toruń’a ulaşabilirsiniz.
Şehir içi ulaşımda en çok tercih edilen seçenecek tramvay. Fakat size tavsiyem, Old Town’da konaklamanız ve Toruń’u deneyimlemek için ideal 2 gece – 3 günlük sürede ulaşıma para vermemeniz. Görmeniz gereken tüm yerler yürüme mesafesinde.
Gelelim konaklamaya. Toruń otel, hostel ve ev kiralama konusunda oldukça fonksiyonel bir şehir. Fiyatlar da bir o kadar uygun.
Size konaklama için önereceğim adres elbette ki Old Town. Stare Miasto olarak da adlandırılan bu bölgede 5 yıldızlı otellerden düşük bütçeli hostellere kadar her türlü seçenek bulunuyor. Nerede kalacağınıza tatil için ayırdığınız bütçeye göre karar verebilirsiniz.
Toruń kafe ve restoran kültürü açısından inanılmaz bereketli bir destinasyon. Sokaklarda yürürken o kadar güzel manzaralarla karşılaştım ki kısıtlı vaktimde girmediğim her kafe ve restoran aklıma kazındı, mutlaka geri dönüp hepsini tecrübe etme isteği uyandırdı.
Önce genel olarak Polonya mutfağından bahsetmekte fayda var. İlginç bir şekilde Türk mutfağıyla benzerlik gösteren birçok yemeğe sahip Polonya mutfağı.
Öncelikle, patates ve lahana ülkenin en sık kullanılan besinleri. Hemen yer yemeğin içinde bulunuyorlar. Et olarak elbette domuz eti en yaygın seçenek. Eğer domuz eti yemiyorsanız sebze yemeklerinin sizi hiç üzmeyeceğini söyleyebilirim.
Gelelim en meşhur lezzetlere. Listenin en başında ‘pierogi’ bulunuyor. Osmanlı mutfağına da iki imparatorluğun etkileşimiyle ‘piruhi’ diye giren hamur kızartmaları bunlar. Bizdeki mantının daha büyük ve doyurucu versiyonu olarak düşünebilirsiniz. Patatesli, soğanlı, peynirli ve etli versiyonları var. Üzerine en sevdikleri sos olan ekşi krema koydukları da oluyor.
Eğer kokoreç yiyorsanız bu çorbaya burun kıvırmamalısınız: Flike çorbası dananın bağırsağından yapılıyor. Bizdeki işkembe gibi düşünebiliriz. İçinde yani sıra maydanoz, havuç, tuz, karabiber, tatlı kırmızı biber gibi baharatlar da bulunuyor.
Bigos, mutfağın ana öğünü olan lahanadan yapılıyor. Lahana turşusu ve taze lahana ile çeşitli türde incecik doğranmış etlerin oluşturduğu bir yemek. Bu da bizdeki etli kapuskaya benziyor. Onlar da zaten lahanaya ‘kapusta’ diyor.
Żurek, Polonya mutfağının en eski yemeklerinden biri. Sıklıkla Paskalya zamanı tüketilen bu yemek temelde mayalı unla yapılan ve içinde çoğunlukla dana eti, mantar, defne, patates ve isteğe bağlı olarak haşlanmış yumurta bulunan bir çorba. Polonya’daysanız içinde haşlanmış yumurta bulunan yemeklere şaşırmamalısınız.
Son olarak Kiełbasa ızgara sosis yanına garnitürle birlikte hemen hemen her yerde bulabileceğiniz meşhur bir lezzettir.
Gelelim mekan önerilerime… Öncelikle, güne Świętej Katarzyny, numara 5’te bulunan Piekarnia Toruńska Pokojski’nin sıcak hamur işleriyle başlayabiliriz. Bu fırın, gerek şirin dekorasyonu gerekse lezzetli sandviç seçenekleriyle güne başlamanızı sağlayacaktır.
Eğer uzun uzun, lezzetli bir kahvaltı yapmak istiyorsanız da sizi saat 7.30 gibi erken bir saatte açılan tek restorana götürebiliriz: Bułka. İsmi ‘küçük somun ekmeği’ anlamına geliyor. Szewksa, numara 6’da yer alıyor. Burada kahvaltılar Türkiye’de alıştığımız gibi çok çeşitli. Genelde Avrupa’da devasa kahvaltı kültürümüz pek karşılık bulamadığı için güne kahve ve sandviçle başlamak zorunda kalınca keyfi kaçanlar olur. Bułka, buna gelemeyenlere tavsiyem. Yerli üreticiyle de işbirliği yapan restoranın ürünlerinin lezzeti, organikliğinden de geliyor. Menüde vegan ve vejetaryen opsiyonu da mevcut.
Mostowa, numara 7’de yer alan Meksika restoranı Pueblo muhteşem bir mekan. Hem çok keyifli bir atmosferi hem de inanılmaz lezzetli yemekleri var. Elbette Meksika mutfağını sevenlere hitap ediyor.
Old Town meydanının meşhur sokağı Staromiejski, numara 6’da yer alan Artus Restoran da hem şık hem de lezzetli bir restoran. Özellikle et menülerini denemekte fayda var.
Rabianska, numara 9’daki Czarna Oberża daha çok klasik Polonya mutfağını tadabileceğiniz uygun fiyatlı ve lezzetli bir adres.
Yine Staromiejski’de bulunan Kuranty eski dönemlere ait otantik dekorasyonuyla farklı bir atmosfer sunuyor. Diğer yandan, çok geniş bir menüye da sahip.
Töton Kalesi ve Hotel 1231’in hemen yanında yer alan 4 Pory Roku, havalı bir restoran. Sadece bakmakla yetindik. Fakat dünya mutfağı arayışındaysanız ve kaliteli bir akşam yemeği yemek isterseniz size burayı önerebilirim.
Son olarak Male Garbary, numara 7’de yer alan ve binası 17. yüzyıldan kalma bir ev olan Heban Restoran, özellikle geleneksel Polonya mutfağı konusunda ziyaret edilmeli. Geyik etinden balığa birçok lezzeti burada bulabilirsiniz. Canlı piyano da size yemeğinizde eşlik edecektir. Burada farklı bir döneme aitmiş gibi hissedeceğinize emin olabilirsiniz.
Toruń gece hayatı konusunda çok çılgın bir şehir değil. Fakat salaş atmosfere sahip birçok bar işinizi görecektir.
Bar olarak nereye girseniz pişman çıkmazsınız. Benim size önerebileceğim barlardan biri Coffee & Whisky House. Kokteylinden kahvesine, tatlısından tuzlusuna birçok seçenek sunan bu mekân, çok güzel bir bina içerisinde yer alıyor.
Toruńska Shot Bar Mostowa 36 numarada yer alıyor. İsminden de anlaşılacağı üzere sizi shot konusunda pişman çıkarmayacaktır.
Dans etmek için önerim ana caddemiz Szeroka 19 numara üzerindeki Tale Disco Club.
Piwnica Pod Antałkiem – Wine & Whisky Craft Beer Pub da yaz aylarında çiçekler ve sarmaşıklarla bezenmiş bir giriş ile sizi karşılıyor. Eğer bira tadımı yapmayı seven biriyseniz burada sunulan çeşitlerle kendinizden geçebilirsiniz.
Eveeet, gelelim en renkli konulardan birine: Alışveriş!
Toruń’un eski şehir bölgesi ve özellikle Szeroka, Chełmińska, Królowej Jadwigi gibi sokakları alışveriş için en ideal alanlar. Bu bölgelerde sıra sıra dizilmiş mağazalar, hediyelik eşya dükkanları yer almakta.
Toruń finansal açıdan sizi sıkıntıya sokacak bir şehir değil. Fiyatlar oldukça uygun. Hediyelik eşya dükkanı bir hayli fazla. Bu nedenle keyifle sevdiklerinize ve kendinize anılar yaratabilirsiniz.
Toruń’a gitmişken alınacak ilk şey elbette zencefilli çörek, yani pierniki. Karşınıza attığınız her adımda çok sevimli şekerci dükkanları çıkacak. Çikolatasından piernikisine, jelibonundan cam şekerine birçok çeşit barındıran bu dükkanlar Toruń’u adeta Charlie’nin Çikolata Fabrikasına çeviriyor.
Toruń aynı zamanda vitray konusunda uzmanlığı olan bir şehir. Orta Çağ’dan beri vitray üretimi yapılan Toruń’da 13. yüzyıl bu konuda bir dönüm noktası kabul ediliyor. Şehrin her yanında çeşitli yerel sanatçıların vitray stüdyolarını bulabilir ve şanslıysanız ziyaret edebilirsiniz. Taşımak için iyi bir fikir olmasa da vitrayın yanı sıra kristal, seramik ve elbette Polonya’nın her şehrinde olduğu gibi kehribar da Toruń için oldukça değerli.
Eğer zincir mağazalara ya da lüks ürünlere ulaşmak isterseniz Kopernik heykeline yakın mesafede bulunan alışveriş merkezi PDT’yi ziyaret edebilirsiniz. Burada aksesuar, deri ürünler, mücevher, kozmetik ve kişisel ihtiyaçlara kadar her şey bulabilirsiniz.
10:00 – 18:00 arası açık olan Emporium’da muhakkak gönlünüze göre bir hediyelik eşya bulacaksınız. Biblolar, yurtdışı alışverişlerinin vazgeçilmezi olan magnetler, bardaklar, anahtarlıklar hepsi burada. Emporium, Piekary numara 28’de yer alıyor.
Keyifli geziler!