Komşumuz Gürcistan’ın başkenti ve en kalabalık şehri olan Tiflis, bünyesinde pek çok tarihi ve doğal güzellik barındırıyor. Gürcistan’ın doğusunda, Kura Nehri’nin iki yakasında kurulmuş olan şehir, tarihi İpek Yolu’na yakınlığı ile dikkat çekiyor.
İsmini eski Gürcücedeki “tbili” kelimesinden alan Tiflis, “sıcak yer” anlamına geliyor. Şehre bu ismin verilmesinin sebebi de Tiflis’te yer alan kükürt içeren kaplıcalar.
Bir rivayete göre, Kral Vakhtang Gorgasali, bu bölgede bulunan sık ormanlıklarda şahini ile birlikte ava çıkıyor. Kralın şahini avlamak için bir sülünün peşine düşüyor. Hayvanlar uzun süre ortalıkta gözükmeyince, av heyeti onları aramak için yola çıkıyor. Uzun bir arayıştan sonra, heyet şahin ve sülünün sıcak suya düştüğünü görüyorlar. Kral da bu durumdan çok etkilenip burada şehir kurulmasını emrediyor.
Arkeolojik kalıntılar, Tiflis’teki insan yerleşiminin milattan önce dördüncü yüzyıla dayandığını gösteriyor. İpek Yolu üzerinde olduğu için birçok farklı medeniyet tarafından işgal edilen şehir, günümüzde kültür turizmi yapmak isteyenler tarafından ziyaret ediliyor. Ben de bu güzel şehri bayram tatili vesilesi ile gezdim. Bu yazımda sizlere Tiflis’te ziyaret etmeniz gereken yerleri aktarmaya çalışacağım.
Tarihi yerleri ve heykelleri ile öne çıkan Tiflis’teki gezilecek yerleri en kısa sürede keşfetmeniz dileğiyle.
Şehir merkezinden kısa bir yürüyüş yaparak ulaşabileceğiniz Sameba Katedrali, dünyanın üçüncü en yüksek Doğu Ortodoks katedrali olarak karşımıza çıkıyor. Yüksek tavanlı mimarisi ve kulesindeki altın kaplama haçı ile dikkat çeken dini yapının girişi de pek azametli.
Gürcistan’da dini yerlere girerken şort, tişört gibi açık kıyafet giyilmemesi gerekiyor. Ayrıca bu yerlerde kadınların saçlarını örtmesi bekleniyor. Katedral girişinde örtüler bulunuyor fakat hijyen açısından kendinizinkini taşımak daha iyi olabilir. Ben içeri girerken kıyafetimin şapkasını kullandım, sorun yaşamadım, aklınızda bulunsun.
Tiflis’in kale kalıntılarının bulunduğu bölge olan Narikala’ya teleferik kullanılarak çıkılıyor. Bu kısa teleferik yolculuğunda Kura Nehri üzerinden geçerken Tiflis’i kuş bakışı bir açıyla görüyorsunuz. Yükseklik korkum olmasa bu teleferik yolculuğundan ben de daha fazla keyif alabilirdim sanırım.
Teleferik sırası uzun gözükse de bir kabine altı kişi binebildiği için sıra hızlı ilerliyor. Teleferik ücreti 5 Lari ve oradaki gişeden alacağınız karta para yükleyerek teleferiği kullanabiliyorsunuz.
Teleferikten indiğinizde direkt Narikala’ya ulaşıyorsunuz. Burada canlı müzik yapıp geziyi keyifli hale getiren kişiler bulunuyor. Ayrıca kuş, maymun gibi çeşitli hayvanlar ile fotoğraf çekinmek isterseniz bu hizmeti sunanlar da var. Tüm bunları atlatıp gezmeye başladığınızda ismini Moğol istilası sonrasında “Narin Qala” (Küçük Kale) adını alan yapıyı gezebilirsiniz. Kalenin bir kısmından şehrin görüntüsünü izlerken, diğer tarafından ağaçlarla kaplı olan doğal güzellikleri görebilirsiniz.
Narikala’ya çıkıp yukarı doğru yürüdüğünüzde Kartlis Deda (Kartli’nin Annesi) heykeline ulaşıyorsunuz. Tiflis’in kuruluşunun bin beş yüzüncü yılı anısına dikilmiş olan heykel, Gürcü ulusal kıyafetleri içerisinde bir kadın figürü. Kadının bir elinde şarap sunmak için bir kase, diğer elinde ise bir kılıç bulunuyor. Gürcü annesi dostça gelenlere şarap ikram ederken, düşmanlık besleyenlere karşı kendisini kılıç ile savunuyor.
İncir Vadisi, Narikala’dan aşağı merdivenlerden inerken karşınıza çıkacak. Vadinin bu ismi almasının sebebi bölgede çokça yetişen incirler. Siz de vadiyi ziyaret ettiğinizde çok sayıdaki incir ağaçlarını fark edeceksiniz. Bu vadiden aşağı doğru baktığınızda Kura Nehri’ni ve çevresine sıralanmış Tiflis evlerini kuş bakışı görebilirsiniz.
İncir Vadisi’nden aşağıya doğru indiğinizde karşınıza Eski Tiflis Evleri çıkıyor. Minimal bir mimari anlayışla inşa edilen bu tarihi evlerin balkonları güzel ahşap desenler ile işlenmiş. Genelde iki katlı bir yapıya sahip olan evlerin kapıları da görülmeye değer.
Şehrin içerisinde bulunduğuna şaşıracağınız Tiflis Şelalesi, Narikala’dan inince hemen görünüyor. Şelale çok büyük olmasa da sıcak havalarda insanı ferahlatıyor. Tiflis Şelalesi’ne giderken göreceğiniz minik köprüye insanlar aşklarını ölümsüzleştirmek adına kalp şeklinde sevimli kilitler takmış.
Tarihi Tiflis Kükürt Hamamlarına yaklaştığınızı kükürt kokusundan anlayabilirsiniz. Kokusu pek hoş olmasa da bu kükürt hamamları birçok hastalığa iyi geliyormuş. Kubbe şeklindeki sıra yapılar Gürcücede “Banyo Bölgesi” anlamına gelen “Abanotubani” olarak biliniyor. Narikala’nın yakınındaki tarihi hamamlara yazının girişinde anlattığım şehrin kuruluş efsanesinde geçen yer diyebilirim.
Tamada Gürcülerin geleneğinde yemek sofrasını idare eden kişi olarak biliniyor. Kadeh kaldırma sırasında konuşma yapmak ve sofrada kurallara uyulmasını sağlamak bu kişinin görevleri arasında bulunuyor. Tamadalar güzel konuşma yeteneği olan bilge ve içkiye dayanıklı insanlar arasından seçiliyormuş.
Arkeolojik kazılara göre Tamada’nın Gürcü içki kültüründe iki bin beş yüz yıllık bir geçmişi olduğu düşünülüyor. Tamada’nın elindeki geleneksel şarap kadehi boynuz şeklinde. Eğer Tamada sofrada size bu kadehi uzatırsa kadehi bitirmeden sofraya bırakamıyorsunuz.
Eski Tiflis evlerinin ve tarihi yapılarının minyatürlerinin yer aldığı Karvasla Müzesi’nde şehrin eski fotoğrafları da sergileniyor. Vaktiniz varsa uğrayabileceğiniz bu minik müzede, Gürcistan tarihi hakkında bilgi sahibi olabilirsiniz.
Kule yapısındaki minaresi ile dikkat çeken bir mimariye sahip olan Cuma Cami, Narikala’dan şehre inerken karşınıza çıkıyor. “Çift Mihrablı Cami” olarak da bilinen bu camide Sünni ve Şiiler bir arada ibadet ediyor. Kırmızı tuğla kullanılarak inşa edilen cami yakınındaki eski Tiflis evleri ile büyük bir uyum içerisinde görünüyor.
Tiflis’te farklı inançlara ait birçok dini yapı bulunuyor, Sioni Katedrali de bunlardan bir tanesi. Gürcü Ortodoks katedrali olan Sioni, şehir merkezindeki Sioni Caddesi üzerinde yer alıyor. Orijinali altıncı ve yedinci yüzyıllarda inşa edilen kiliseye zaman içerisinde işgalciler zarar vermiş. Bu yüzden dini yapının günümüzdeki haline on üçüncü yüzyıldaki haline dayanıyor.
Tiflis’te kişisel favorim olan Kukla Tiyatrosu Saat Kulesi, asimetrik bir mimariye sahip. Kukla Tiyatrosu’nun hemen önündeki bu yapı şirin olduğu kadar da fonksiyonel. Saat 19:00’da kulenin en yukarı kısmında bir kukla, çan çalarak sizi gösteriye davet ediyor.
Yaklaşık beş dakika kadar süren mini gösteride kuklalar aracılığı ile hayat anlatılıyor. Kuklalar önce birbirlerini görüp âşık oluyorlar ve evleniyorlar. Sonra minnoş kuklaların çocukları oluyor. Hep beraber mutlu bir hayat sürüyorlar. Fakat zaman kimseye acımıyor ve kuklalarımız ölüyor. Bu kısmında bizleri hüzne boğan gösteri, kuklalarının çocuklarının evlenmesi ile sonlanıyor.
Tiflis’in eski kent kısmının merkezindeki Özgürlük Meydanı, Rustaveli Bulvarı’nın doğu ucunda bulunuyor. Gürcistan’ın bağımsızlığını kazanması burada kutlandığı için bu bölge Özgürlük Meydanı olarak isimlendiriliyor. Eski belediye binası ve çok sayıda bankanın yer aldığı meydanda bulunan dev heykel etkileyici bir görünüme sahip.
Kura Nehri’nin kenarından bakıldığında görkemli bir görünüme sahip olan Cumhurbaşkanlığı Sarayı, Tiflis’in Avlabari olarak bilinen kısmında yer alıyor. Neoklasik bir tarzda inşa edilmiş olan saray çeşitli seremonilere ev sahipliği yapıyor.
Bol sütunlu bir yapıdaki Parlamento Binası, Tiflis şehir merkezinde konumlanıyor. Sovyet mimarisinden izler taşıyan binanın önünde protestolar düzenleniyormuş. Parlamentonun üst kısmındaki Sovyetler Dönemi’nden kalan izler silinmeye çalışılsa da dikkatli bakarsanız orak – çekiç sembolünü görebilirsiniz.
Şehirdeki en eski geçit olan Metekhi Köprüsü,Eski Tiflis ve Metekhi mahallelerini birbirine bağlıyor. Şehri gezerken illa ki geçeceğiniz bu köprü, Kura Nehri’nin üzerine inşa edilmiş ve kemerli bir yapıda.
Metekhi’ye göre daha yeni olan Barış Köprüsü, 2010 yılında açılmış. Beyaz renkli ve asimetrik yapıdaki köprü sadece yaya geçişine açık. Tiflis’in en çok ziyaret edilen yerlerinden birisi olan Barış Köprüsü, Rike Park’ı Eski Kente bağlıyor. Akşam saatlerinde LED ışıklar ile aydınlatılan köprü şehre canlı bir hava katıyor.
Barış Köprüsü’ne ev sahipliği yapan Rike Park, Tiflis’i gezmekten yorulup dinlenmek istediğinizde gidebileceğiniz çok güzel bir yer. Ronald Reagan Heykeli, bisiklet yolları, oturma alanları ve çocuk oyun alanının bulunduğu bu parkta, sizler de benim gibi gezmekten yorulan ayaklarınızı çimlerle buluşturabilirsiniz.
Rustaveli Bulvarındaki Tiflis Sanat Galerisi, “Mavi Galeri” veya “Ulusal Galeri” olarak da adlandırılıyor. Neredeyse bir asırlık tarihi olan müzenin kuruluşu, Gürcü sanatçı ve ünlü halk figürü Dimitri Şevardnadze ile ilgiliymiş. İlk sergisini 1920 yılında yapmış olan galeride, Gürcü ve yabancı sanatçıların eserleri, eski ve yeni sanat dönemlerinden örnekler sergileniyor.
Tiflis’in merkezine 13 kilometre uzaklıktaki Gürcistan Tarihi Anıtı’nın yapımına 1985 yılında başlanmış. Gürcistan’daki üç bin yıllık Gürcü egemenliğini ve iki bin yıllık Hıristiyanlık dinini anmak için tasarlanan anıt, bir tepeye yerleştirilen 16 adet dev sütundan oluşuyor. Bu anıtların her birinde Gürcü tarihinden ve İsa Mesih’in yaşamından kesitler bulunuyor. Burası yüksek bir tepe üzerinde yer aldığı için genelde rüzgârlı oluyor, üşümemek için yanınıza ekstra bir kat kıyafet alırsanız iyi olabilir.
Yazımı bitirirken sizlere Tiflis Televizyon Kulesi’nden bahsetmek istiyorum. “Tiflis’in Eyfel Kulesi” olarak da bilinen bu yapının yakınına gitmenize gerek yok ama gece vakti ışıklandırılmış halini mutlaka görün derim. Akşam saatlerinde şehrin ışıklandırılmış manzarasını izlemek pek keyifli.
Güzel şehir Tiflis’i elimden geldiğince sizlere aktarmaya çalıştım. Umarım şehri gezerken sizler de en az benim kadar keyif alırsınız.
Hepinize iyi gezmeler dilerim!