Her bir karış toprağında ayrı bir kahramanlık öyküsü yatan Çanakkale destanının yazılmasının 109. yıl dönümü. Çanakkale, Türk ve Dünya tarihini değiştiren nadir şehirlerden biri.
Çanakkale, insanüstü bir kurtuluş mücadelesinin verildiği cephelerden en önemlisi. Şehrin sokaklarında gezerken tarihi doku ve yaşanmışlıklar her mekanda derinden hissedilebiliyor. İnsanlık tarihindeki destansı savaş alanlarından birini ziyaret ederek geçmişi yeniden keşfetmek oldukça benzersiz bir deneyim yaşamanıza olanak tanıyor.
Çanakkale’de Troya başta olmak üzere toplam 32 antik kent bulunuyor. Ayrıca Gelibolu Yarımadası Milli Parkı’nın içerisinde Türk, Avustralya, Fransız, İngiliz ve Yeni Zelanda askerleri anısına inşa edilmiş 70 civarında anıt ve yüzlerce mezar yer alıyor.
Çanakkale’ye yapılan ziyaretler aynı zamanda kişisel, bölgesel veya ulusal kimliğin daha iyi anlaşılması için bir arayış olarak değerlendiriliyor. Geçmişinizin, tarihinizin ve kökenlerinizin yaşamlarından bir parça bulmaya çalışıyorsanız, Çanakkale size oldukça uygun bir destinasyon. Gelin, Çanakkale Destanı’nın ve ruhunun ilmek ilmek işlendiği cephelere ve Çanakkale’de görülmesi gereken yerlere birlikte bakalım.
Conkbayırı, Mustafa Kemal Atatürk’ün taarruz emrini verdiği ilk yer olarak Çanakkale Savaşı’nın en önemli anlarına şahitlik ediyor. Birçok kahramanlık hikayesine tanıklık eden Eceabat ilçesinde bulunan Conkbayırı’nın kuzeyindeki en yüksek rakımlı zirve Conk Tepe olarak biliniyor.
Bölgede yaptığınız gezi esnasında inşa edilen en yeni anıt olma niteliğine sahip olan Atatürk’ün bronz bir heykeli ile karşılaşmanız mümkün. Bu heykel günümüzde en popüler cazibe merkezlerinden biri konumunda.
Heykelin hemen yanında ise savaş esnasında bir şarapnel parçasının Atatürk’ün göğsündeki saatine isabet ettiği ve saatin parçalandığı nokta yer alıyor. Bu nokta 4 adet top güllesiyle belirlenmiş. Çanakkale savaşlarında Türk ulusunun bütünlüğüne zarar vermek isteyenlerin bütün heveslerini kursaklarında bırakması açısından Conkbayırı Süngü Hücumu’nun ayrı bir yeri bulunuyor.
Mutlaka gezilip görülmesi gereken ata mirası bir yer olan bu toprakların, tarihi yeniden yaşamak isteyenlere sunacak çok fazla birikimi var. 1915 yılının Nisan ayının 25. gününde Anzaklar Türk topraklarına çıkarma gerçekleştiriyor. Bu harekat, Anzakların Türkiye’ye ilk defa ayak bastıkları olay olarak tarih kitaplarında yerini alıyor.
Bölgede ziyaret edilmesi gereken yerler arasında Anzak Koyu Kitabesi, Arıburnu ve Şarapnel Vadisi Mezarlığı, Maclagan Sırtı, Haintepe, Maclagan Sırtı, Mehmet Çavuş Anıtı, 57. Piyade Alayı Şehitliği yer alıyor. Ayrıca İngiliz ve Anzak Askerlerinin gömülmüş olduğu Walker’s Ridge Mezarlığı da bulunuyor.
Çanakkale Savaşı’nın üçüncü cephesi olan Anafartalar Cephesi, Suvla Koyu civarında yapılan İngiliz çıkarma harekatıyla başladı. Çanakkale Savaşları’nın kritik aşamalarından birisi 9-10 Ağustos 1915 günlerinde yaşandı. Deniz muharebelerinde mağlup duruma düşen devletlerin yeni stratejisinde Çanakkale’ye kara yoluyla ulaşmak yer alıyor.
Çanakkale Savaşı’nın simgelerinden biri olan Anafartalar cephesinde arazi yapısı nedeniyle mevziler ve siperler arası mesafelerin oldukça kısa olmasının sıklıkla vurgulandığı dikkat çekiyor. Bu cephe ayrıca Mustafa Kemal Atatürk’ün “Anafartalar Kahramanı” ünvanını alması ile zaferle sonuçlanıyor. Köyde yer alan Büyük Anafartalar Şehitliği en çok ziyaret edilen noktalar arasında yer alıyor.
Anzak Koyu, sadece Türklerin değil, Çanakkale Savaşı’nda Avustralya ve Yeni Zelanda askerlerinin anılarını da yaşatıyor. Anzak koyu, farklı uluslara özgü değerlerin ortak bir paydada birleşmesine olanak sağlıyor.
Her yıl 25 Nisan tarihinde Yeni Zelanda ve Avustralya’dan gelen ziyaretçiler tarafından ziyaret edilerek anma töreni düzenlenen koy, Çanakkale Savaşları döneminde büyük mücadelelerin yapıldığı yerlerden biri olarak biliniyor.
Aynı zamanda hem ulusal hem de uluslararası ziyaretçilere dokunaklı bir deneyim yaşama fırsatı sunuyor. Sabah saatlerinde yabancılar tarafından kaybettikleri askerleri için gerçekleştirilen anma törenine “Şafak Ayini” adı veriliyor.
Çanakkale’de yer alan vadi, 1915 yılında Seddülbahir cephesinin lojistik destek merkezi görevini görmüş. O dönemde Soğanlıdere Vadisi dört adet hastanenin yanı sıra erzak ve ambar depolarına da ev sahipliği yapıyor. Ek olarak askerlerin yiyecek deposu olarak da kullanılmış olması açısından oldukça önemli bir alan işlevinde.
Vadide yer alan Soğanlıdere Şehitliği, 1915 Çanakkale savaşlarında gerçekleştirilen hava bombardımanı sırasında şehit edilen bir onbaşı ve dokuz er anısına dikiliyor. Anıt, ay ve yıldız şeklinde tasarlanıyor. Yıldızın ortasında bulunan üçgen piramit yapı ise cephede şehit olan kişilerin Allah’a yükselişini temsil ediyor.
Kilitbahir kelimesi “Denizin anahtarı” anlamına geliyor. Kilitbahir köyü, Gelibolu Yarımadası’nın güneyinde yer alıyor. Küçük bir balıkçı limanı özelliği gösteren kasaba, Çanakkale savaşı döneminde askerler tarafından barınak olarak kullanılmış.
Takdire şayan Osmanlı kalelerinin bulunması ve Asya kıyı kesimine yakın olması köyün en dikkat çekici avantajları arasında. Ayrıca bölgede ulaşımı kolaylaştıran vapur iskelesi de hizmet veriyor. Tarihin yeniden altın harflerle yazıldığı topraklarda ziyaret edilmesi gereken mekanlardan sadece biridir Kilitbahir köyü.
1915 yılında tarihler 6 Ağustos’u gösterdiğinde Seddülbahir’de 15 bin İngiliz askeri gücüne yalnızca bir Türk taburu karşılık veriyor. Köy Çanakkale cephesinin en çetin çatışmalarının gerçekleştiği alan olarak biliniyor.
Köyde Çanakkale Zaferi döneminden kalan özel bir müze yer alıyor. Çanakkale Savaşı’nı anlatan fazlaca içeriğe ve bilgiye ulaşılabilen 1915 yılı Seddülbahir Savaş Malzemeleri Müzesi’nde savaş sırasında askerlerin kullandığı eşyalar içerisinde kaşıklar, çatallar, bıçaklar, mermiler, silahlar, kutular, mataralar, savaşla ilgili önemli belgeler, çeşitli gazeteler, madalyalar, kıyafetler ve ayakkabılar gösterim için ziyarete açılıyor. Ertuğrul Tabyası, Helles Anıtı ve Yahya Çavuş Anıtı görülmesi gereken diğer yerler arasında oldukça popüler.
Melek Hanım Çiftliği Seddülbahir Cephesi’nin ilk reviri olarak hizmet vermiş ve 1915’te sahra hastanesine dönüştürülmüş. Melek Hanım Çiftliği’nin en önemli özelliği savaşlarda yaralanan askerlerin tedavilerinin hızlı bir şekilde gerçekleştirilmesine hizmet etmiş olması.
Morto Koyu, Gelibolu Yarımadası’nda yer alan doğal güzellikleriyle dikkat çeken bir yer. Ayrıca Çanakkale Şehitler Abidesi’ne mesafe açısından oldukça yakın. Çanakkale’ye gezmeye gelen çoğu kişinin görmek istediği anıt, devasa ve gösterişli tasarımıyla ilgi çekiyor. Anıtın tavan kısmında Türk bayrağı mozaiği bulunuyor.
Anıt limanı olarak da bilinen Morto Koyu’nda İngiliz düşman gemileri bozguna uğratılmış. İngilizler tarafından bu koya “S Plajı” adı verilmiş, Fransızlar ise ölüm anlamına gelen “Morto” olarak isimlendirmiş. Günümüzde rüzgarlı olmasından dolayı Morto Koyu’nda balıkçılar ve yatçılar bulunuyor. Yılın büyük bir bölümünde koyda sakin ve huzurlu bir hava mevcut.
Ertuğrul Koyu’nda toprakları savunan çavuşlardan birinin adının verildiği 1992 yılında halkın ziyaretine açılan Yahya Çavuş Şehitliği’ne ek olarak bir de anıt yer alıyor. Ayrıca günümüzde Ertuğrul Koyu’nda İngilizlere ait olan “V Beach” mezarlığı da bulunuyor.
Çanakkale’ye gerçekleştirilecek ziyaret esnasında savaş stratejilerinin planlandığı, İtilaf ve Osmanlı askerlerinin karşı karşıya geldiği cepheler görülüyor. Müzeler, mezarlıklar, anıtlar, heykeller ve daha birçok izleri ile Çanakkale, gezilmeye ve görülmeye değer nostalji, tarih ve yaşanmışlıklar kümesi sunan kadim şehirlerden biri.
Köylerdeki özel müzelerde sergilenen savaş sırasında giyilmiş üniformalar, kullanılmış mataralar, gerçek mermi kovanları gibi çok sayıda maddi kültür ürünü tarihin canlı şahitleriyle sizleri bir araya getiriyor. Çanakkale Zaferi’nin yıldönümünde sonsuz heybetiyle tarih kokan güzide şehir sizleri ağırlamayı bekliyor.
Çanakkale gezisine çıkmaya hazırsanız obilet üzerinden hemen uçak biletinizi alabilir, tarih kokan bu şehri gezmek için ilk adımı atabilirsiniz.