Ülkemizin doğusunda yer alan Batman il sınırları dahilindeki Hasankeyf 12 bin yıllık tarihi, harika doğası, dillere destan olan mistik atmosferiyle Türkiye’nin en değerli yerlerinden biri olarak karşımıza çıkıyor.
Raman Dağları’nın eteklerinde yer alan ve ortasından Dicle Nehri’nin aktığı Hasankeyf Doğu Anadolu’nun mutlaka görülmesi gereken tarihi yerlerinden birisi.
Birbirinden eşsiz lezzetler tadacağınız, gizemli atmosferine bayılacağınız, manzarasına aşık olacağınız bu tarih kokan mistik kent ne yazık ki Türkiye’nin 4. büyük barajı olacak olan Ilısu Barajı’nın suları altında kalacak.
Dünyanın en bereketli toprakları kabul edilen Mezopotamya’da yer alan Hasankeyf’in tarihi, uzmanlara göre Akeramik Neolitik Dönem‘e dayanıyor. Fakat halen, kim tarafından ve hangi tarihte inşa edildiği net olarak bilinmiyor. Türkiye’nin tarihi yerleri listemizde de yer alan Hasankeyf doğa ile tarihin iç içe geçtiği bir yer olarak dikkat çekiyor.
Yapılan son kazılarda Tunç Çağı‘ndan kalma ve Urartular tarafından kullanıldığı düşünülen bir takım malzemeler bulunmuş. Tarih boyunca Romalılara, Bizanslılara, Sassanilere, Emevilere, Eyyübilere, Osmanlılara ev sahipliği yapmış olan Hasankeyf, 1101 ile 1232 tarihleri arasında Artukluların başkentliğini yapmış.
Üstelik orta çağda ticaret merkezi olarak kabul ediliyormuş. Asıl adı Hısn Keyfa, yani ‘Kale Kaya’ olan Hasankeyf, Orta Çağ’da ticaretin su taşımacılığıyla yapılmasından kaynaklı olarak önemini arttırmış.
Siz de hala Hasankeyf’i görme şansınız devam ediyorken bu tarihi güzellikten kendinizi mahrum bırakmayın. İşte Hasankeyf ile ilgili bilgileri sizler için bir araya getirdik.
İçindekiler
Batman’ın bir ilçesi olan Hasankeyf 12 bin yıllık tarihiyle dünyanın dört bir yanından ziyaretçilerini ağırlıyor.
3 bin kişilik bir nüfusun yaşadığı ilçeye ulaşmak için Batman’dan 40 kilometre kadar uzaklaşmak gerekiyor.
Ortasından Dicle Nehri’nin geçtiği bu eşsiz güzellikteki tarihi yaşam alanının 1981 senesinde doğal koruma alanı kapsamına dahil edildiği biliniyor.
Tüm dünyada kaya evleriyle bilinen Hasankeyf’in 10.000 yıllarından günümüze dek çok sayıda medeniyete ev sahipliği yaptığını söylemek gerek. Buraya Hasankeyf adının neden verildiğine dair çok sayıda rivayet mevcut olsa da kesin bir bilgi henüz elde edilebilmiş değil.
Geçmişte Süryanilerin de yaşadığı bu topraklara Süryanicede Hesna Kepha deniliyormuş. Kepha kelimesinin kaya anlamına geldiği biliniyor.
Bu tarihi kente Arapçada ise Hisn Kayfa adı verilmiş. Arapçadan dilimize kaya hisarı olarak çevrilen Hasankeyf’in zaman içerisinde Hisn Kayf olarak kısa haliyle kullanıla kullanıla günümüzdeki Hasankeyf kelimesine ulaştığı düşünülüyor.
Ilısu Barajı’nın suları altında kalacağı için günümüzde Hasankeyf’te yer alan tarihi yapılar birer birer yeni belirlenen konuma taşınıyor.
Burada ilk yerleşimin hangi tarihe uzandığı kesin olarak bilinmese de uzmanlar tarafından Hasankeyf’in 12 bin yıllık bir geçmişe sahip olduğu düşünülüyor.
Hasankeyf kayaların çeşitli doğa olayları sonucunda aşınmasıyla meydana gelen yaklaşık olarak 6 bin tane mağaranın bir araya gelmesiyle oluşan bir kent olmasıyla tanınıyor.
Geçmişte pek çok savaşa sahne olan Hasankeyf’te Bizans İmparatorluğu, Sasaniler, Abbasiler ile Emeviler, Artuklular, Eyyubiler ve Osmanlı Devleti gibi güçlerin hakimiyet kurduğu biliniyor.
Doğal olaylar sonucunda ortaya çıkan mağaralarda o dönemlerde yüzlerce insanın yaşadığı tahmin ediliyor.
Her yanı tarih kokan Hasankeyf’te geçmişi yansıtan mağara evler, camiler, türbeler, kale ve taş köprü tarihe tanıklık etmenizi sağlayacak olan yapılar arasında yer alıyor.
Akkoyunlular döneminde inşa edilen bu tarihi yapı Hasankeyf gezinizde ilk görmeniz gereken yerlerden birisi.
Türbenin 1471 senesindeki Akkoyunlu ve Osmanlı Devleti arasında Otlukbeli’nde yapılan savaşta ölen Akkoyunlu hükümdarının oğlu Zeynel anısına yaptırıldığı biliniyor.
650 yıl önce inşa edildiği bilinen Artuklu Hamamı sular altında kalmaması için 2018 yılında taşınıyor.
1500 ton ağırlığa sahip olan bu hamam tam olarak 7 saatte tek parça olarak yeni yerine nakledilmiş.
Hasankeyf’in en parlak dönemini yaşadığı Artuklular hakimiyetinde iken inşa edilen bu yapıyı mutlaka görmelisiniz.
Zaviyeye adını veren kişi olan İmam Abdullah Hasankeyf tarihinde önemli bir yere sahip.
M.S. 638 yılında İslami birliklerin yüzyıllardır devam eden Bizans hakimiyetine bir son vermek amacıyla Hasankeyf Kalesi’ne düzenlenen akınlarda İmam Abdullah komutanın sağ kolu vazifesindeymiş. Kale kuşatma altına alınırken şehit düşen İmam Abdullah’ın aynı zamanda peygamberimiz Hz. Muhammed’in amcasının torunu olduğu da biliniyor.
Hem başarılı bir asker hem de peygamber soyundan gelmesi sebebiyle İmam Abdullah Zaviyesi geniş kitleler tarafından saygı görmüş bir yer olarak öne çıkıyor.
Söz konusu zaviye bir adet türbe, müştemilat ve minareden oluşuyor. Zaviyenin parçalar halinde sular altında kalmadan yeni yerine taşındığı da edinilen bilgiler arasında.
14. yüzyılda inşa edildiği bilinen Eyyubi Camii devasa boyutu ve heybetiyle Hasankeyf’te gezginleri karşılıyor.
Bu camii de diğer yapılar gibi taşınma sürecinde bulunuyor. 4 tonluk caminin taşınabilmesi için Dicle Nehri üzerine dev bir köprünün yaptırıldığı biliniyor.
Hasankeyf’i bu denli ünlü ve benzersiz yapan unsurların başında şüphesiz ki doğa olayları sonucu ortaya çıkan mağaralar geliyor. Bu mağaralarda geçmişte yüzlerce insan yaşamışken günümüzde de hala bir elin parmağını geçmeyecek sayıda da olsa bazı insanların yaşadığı görülüyor.
Yol Geçen Hanı da bu mağara evlerden en önemlisi olarak ziyaretçilerini karşılıyor.
Herkesin sıkça kullandığı bir tabir olan yol geçen hanı deyişinin vücut bulmuş halini Hasankeyf’te görebilirsiniz.
Konum olarak Hasankeyf Kalesi’nin alt kısmında yer alan bu han bin kişiye ev sahipliği yapacak sayıda mağaranın birleşiminden oluşuyor.
Geçmişte önemli bir ticaret rotası üzerinde yer aldığı için gelip geçenlerin konakladığı bin kişi kapasiteli bir han vazifesi görmüş. Han o kadar kalabalık ve o kadar çok milletten insanı ağırlamış ki buraya Yol Geçen Hanı ismi layık görülmüş.
Diğer tarihi yapılar sırayla yeni konuma taşınıyor olsa da ne yazık ki Yol Geçen Hanı’nın taşınmaya müsait olmaması yüzünden baraj suları altında kalacağı biliniyor. Eğer Ilıksu Barajı’nın suları burayı tarihe gömmeden yetişmek istiyorsanız elinizi çabuk tutmalısınız.
700 yıldır insanlara barınak olan bir diğer mağara ev ise Kasır Rabi olarak karşımıza çıkıyor. Bulunduğu konum itibarıyla Kasır Rabi’ye Hasankeyf’in seyir terası dersek yanılmış olmayız. Buraya gelerek Hasankeyf manzarasına şahitlik edebilirsiniz.
Diğer mağaralardan farklı olarak burada çok sayıda sinema filminin çekildiğini belirtmek gerek.
Kasır Rabi’yi ziyaret etmek için 1 TL gibi bir sembolik rakamı ödemeniz gerekiyor.
Girişindeki oyuk taş ile turistleri karşılayan Kasır Rabi’ye mutlaka gelerek manzaranın eşsiz güzelliğine kapılıp Hasankeyf’i seyre dalmanızı tavsiye ediyoruz.
Batman’dan 40 kilometre uzaklıkta bulunan Hasankeyf ilçesine şehir merkezinden yapılan araba yolculuğu neredeyse 40 dakika sürüyor.
Buraya ister kent merkezinden kiralayacağınız özel araçla isterseniz de Batman’dan bineceğiniz minibüsler ile gelebilirsiniz.
Eğer ilçeye Mardin üzerinden gelecekseniz de öncelikle Mardin’den minibüse binerek Midyat’a gelmeniz gerekli.
Buradan da tekrar Hasankeyf minibüslerine binerek kolayca ulaşabilirsiniz. Mardin ile Hasankeyf’in mesafesi ise 111 kilometre olarak hesaplanıyor.
Hasankeyf’i keşfetmek isteyenlerin pek çoğu Batman’ın merkezinde yer alan otellerde konaklıyor.
Batman’ın en işlek caddesi olan Turgut Özal Bulvarı üzerindeki otellerden birini tercih edebilirsiniz.
Eğer Batman değil de bir diğer komşu il olan Mardin’de konaklamak istiyorsanız da kentte bulunan tarihi konaklardan birinde kalmayı tercih edebilirsiniz.
Her iki ilden de Hasankeyf’e götüren minibüs hatlarını kullanarak kolayca ulaşabilirsiniz.
Hasankeyf ortasından geçen Dicle Nehri’nin eşsiz manzarasına ev sahipliği yapıyor. Bu antik kente geldiğinizde Dicle Nehri’ne karşı konumlanan çok sayıda kafe ve çaycıyı görebilirsiniz.
Gezi esnasında soluklanırken meşhur dibek kahvesinden içmenizi öneriyoruz. Yalnızca Dicle ve Fırat Nehri’nde yaşadığına inanılan şabut balığının da mutlaka tadına bakmalısınız.