Ağrı denildiğinde ilk akla gelen tarihi ve turistik yapı, hiç şüphesiz İshak Paşa Sarayı. Ağrı Dağı’nın heybetiyle yarışan; ıssız ve sessiz bir boşluğun orta yerinde ziyaretçilerine sıcak bir durak sunan, yüzlerce yıllık maziye sahip bu saray konumuyla adeta bir kartal yuvasını andırıyor.
Osmanlı mimarisinin en seçkin örnekleri arasında da yer alan ve Doğubayazıt ilçesinin en güzel noktası olan İshak Paşa Sarayı’nı; özellikle kış mevsiminde her yer bembeyaz karların altındayken mutlaka görmelisiniz. İshak Paşa Sarayı Türkiye’nin tarihi eserlerinin en önemlilerinden.
İçindekiler
İshak Paşa için yalnızca saray tanımını kullanmak yetersiz kalabilir. Burası aslında külliye olarak adlandırılan, Osmanlı İmparatorluğu’nun Lale Devri’ndeki son büyük anıtı olan çok geniş bir yapı.
Yapım tarihi, sarayın içinde Osmanlı Türkçesi ile yer alan Harem Dairesi Takkapı Kitabesi’ne göre 1784 yılına dayanıyor.
İshak Paşa Sarayı’nın yapımına ilk başlayanın 1634 yılındaki İran seferinde kahramanlık göstererek sağ kolunu kaybeden ve bu nedenle Çolak lakabıyla anılan Abdi Paşa olduğu biliniyor.
1685 yılında başlayan inşaat çalışmaları İshak Paşa döneminde tamamlandığı için, saray da bu önemli isim ile anılmakta.
Hem tarih hem de sanat bakımından büyük önem taşıyan İshak Paşa Sarayı, heybeti ile dönemin güç simgelerinden biri.
Burası İstanbul’daki Topkapı Sarayı’ndan sonra ikinci teşkilat saray sistemine sahip. Sarayın içindeli birçok detay da ziyaretçilere Topkapı Sarayı’nı çağrıştırıyor.
Başta Yaşar Kemal’in ölümsüz eseri Ağrı Dağı Efsanesi olmak üzere; bu efsunlu yer çok sayıda hikayenin ve efsanenin de bir bölümünde mutlaka yer alıyor.
İshak Paşa Sarayı sadece Osmanlı’nın mimarisinden değil, Selçuklu ve Fars uygarlıklarından da izler taşıyan mozaik bir yapı.
Kesme taştan yapılan kabartma ve süslemeler, sarayın özellikle doğu cephesini süsleyerek Selçuklular’a selam gönderiyor.
Sarayın Cümle Kapısı olarak adlandırılan girişinde İstanbul ve Anadolu’nun diğer yerlerindeki sarayları aratmayan muntazam bir taş işçiliği var. Yine bu kapının geçmişte altın kaplama olduğu; ancak Osmanlı Rus savaşından sonra sökülerek Moskova’ya götürüldüğü ne yazık ki biliniyor.
Yapımı tam bir asır süren İshak Paşa Sarayı tam 366 odaya sahip. Uzmanlara göre sarayın duvarlarında sadece doğu medeniyetlerinin değil; Barok ve Rokoko gibi batı mimarisinin izlerini de görmek son derece mümkün.
Oldukça dik bir tepe üzerinde konumlanan saray; bu nedenle kuzey, güney ve batı yönlerinden yaklaşıldığında farklı kat seviyelerine sahip.
Kayalık ve sert zemin, yalnızca doğu yönünden girişlere olanak tanıyor.
İshak Paşa Sarayı sahip olduğu çok sayıda bölüm sayesinde; şehirden uzakta başka bir şehir gibi yorumlanabilir.
7600 metrekarelik bir düzleme sahip olan sarayın sınırları içinde cami de var hamam da. Ahır, fırın, divan odası, mutfak gibi ek bölümler saymakla bitmiyor.
İki büyük avluya sahip olan sarayın taç kapılarında, geleneksel Türk İslam Sanatı’nı yansıtan birbirinden güzel motifler ve işlemeler var.
Sarayın divan sofası ile haremi arasında bir geçit ve yine bu kısımda bir cami mevcut.Camide minber ile mihrap yan yana konumlanıyor. Cami kubbesinde yer alan sekiz selvi çiziminin, öne eğik dallarıyla Allah’a karşı teslimiyeti sembolize ettiği düşünülüyor.
Haremin camla aydınlanan tavanı ve duvar boyunca paşanın kahramanlıklarını simgeleyen süslü yazıları dikkat çekici.
İshak Paşa Sarayı’nın avlularında, İshak Paşa’ya ait olduğu sanılan bir türbe var. Söylenene göre; İshak Paşa yapımı 99 yıl süren bu yerde ancak 4 yıl ikamet etmiş bulunuyor.
Avluda ayrıca “Süt Çeşmesi” olarak anılan bir çeşme ziyaretçilerin ilgisini çekmekte. Çeşmenin üzerinde bir gül motifi ve birinden su, diğerinden süt aktığı iddia edilen iki musluk var. Çeşmenin üstündeki depolardan inek sütlerinin boşaltıldığı, böylece de saray ahalisinin çeşmeden taze süt içtiği, Doğubayazıt’ta size eşlik eden rehberinizin anlatacakları arasında.
Başta altın işlemeler olmak üzere; saray birçok açıdan yıllara, doğa olaylarına ve savaşlara yenilmiş olsa da; hem yerli hem de yabancı turistlerde kelimenin tam anlamıyla hayranlık uyandırıyor.
Kesme taşların bu sarayın duvarlarında resmen hayat bulduğunu rahatlıkla iddia edebiliriz.
İshakpaşa Sarayı’nın ziyaret gün ve saatleri yaz dönemi ve kış dönemi olmak üzere ikiye ayrılıyor. Geçmişte haftada bir gün ziyaretlere kapalı olan saray, artan turist ilgisi nedeniyle artık tatil gününe sahip değil. Burayı dilediğiniz gün, aileniz ve sevdiklerinizle birlikte ziyaret edebilirsiniz. Resmi tatiller öncesinde ise mutlaka bilgi almalısınız.
15 Nisan’dan başlayarak 2 Ekim’e kadar süren yaz dönemi boyunca İshak Paşa Sarayı sabah 09.00 ve akşam 19.00 saat aralığında ziyaret edilebilir. Yılın diğer günlerini kapsayan kış döneminde ise, saray sabah 08.30’dan akşam 17.00’ye kadar açık tutuluyor.
Saray ziyaretlerinde gişe hizmetinin kapanıştan yarım saat ila bir saat önce kapanabileceğini de akılda tutmalısınız. Bu açıdan ziyareti son dakikaya bırakmamak oldukça önemli.
Ağrı İshakpaşa Sarayı için yabancı turist giriş ücreti 3 Euro. Yılda iki kez müzeye ücretsiz giriş hakkı tanıyan Müzekart’ı da saray girişinde kullanabilirsiniz.
Gişede Müzekart satışı yapılmadığından, kartı daha önceden tedarik etmiş olmak gerekiyor.
Sesli rehberlik, kafe ya da müze mağazası gibi hizmetler ne yazık ki bu saray dahilinde mevcut değil.
Türkiye’nin batı illeri için uzun bir kara yolculuğu anlamına gelen Ağrı’ya, neyse ki İstanbul, Ankara ve İzmir gibi büyük şehirlerden direkt uçuşlar mevcut. İstanbul’dan 16 saat, İzmir’den ise 20 saat olan yolculuk süresini Ağrı Ahmed-i Hani Havalimanı vesilesiyle 2, 2.5 saatlik bir uçak yolculuğuna dönüştürebilirsiniz. Ankara Ağrı arasında kara yolu mesafesi 12-13 saat iken; uçak yolculuğunun süresi 1 saat 35 dakika. Türk Hava Yolları dışında Pegasus ve Anadolu Jet gibi alternatifler de değerlendirmeye açık.
Şehre uzaklığı yaklaşık 9 kilometre olan havalimanı için, uçak iniş ve kalkış saatlerine göre şehir merkezinden seferler düzenleniyor. Taksi ve otobüs de geçerli şehir içi ulaşım seçenekleri arasında değerlendirilebilir.
Ağrı’nın Doğubayazıt ilçesinde yer alan İshak Paşa Sarayı; gün geçtikçe daha fazla turistin ilgisini çektiğinden buraya ulaşmak da gitgide kolaylaşıyor.
İran sınırındaki bu ilçe merkezi, Ağrı’nın şehir merkezine tam 90 kilometre mesafede. Doğubayazıt ile Iğdır arasında ise 49 kilometre mesafe var. Doğubayazıt’a ulaştıktan sonra İshak Paşa Sarayı için yaklaşık 5 kilometre daha ilerlemek gerekiyor.
Şehirler arası otobüs işletmelerinin bir çoğu, Diyarbakır, Van ya da Ağrı gibi yönlerden Doğubeyazıt seferleri düzenliyor.
Ağrı’da araç kiralamayı düşünüyorsanız; özellikle kış aylarında zorlu hava ve yol koşullarına karşı tedbirinizi almış olmalısınız. Aracın kış bakımlarının yapılmış olması, zincir ve kar lastiği gibi gerekliliklerin yanı sıra; kar ve buzlanma gibi koşullarda araç kullanma tecrübesi de bu bakımdan elzem sayılabilir.
Hem yerel hem de ulusal tur şirketleri, Ağrı’ya Ağrı Dağı ve İshak Paşa Sarayı gibi turistik destinasyonları içeren rehberli turlar da düzenliyor. Bu turlardan birine katılarak; birden fazla Doğu Anadolu şehrini kapsamlı biçimde gezme fırsatı da bulabilirsiniz.