Coğrafi olarak baktığımızda Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu Bölgeleri arasında bir köprü görevinde olsa da Adıyaman’ın mutfağı tipik bir Güneydoğu Anadolu mutfağı.
Etin, buğdayın ve baklagillerin başrolde olduğu Adıyaman mutfağı, bol baharatlı ve salçalı yemekleri ile gönülleri fethediyor.
Hadi gelin nefis yemekleri ile göz dolduran Güneydoğu Anadolu’nun mütevazi şehri Adıyaman’ın meşhur lezzetleri nelermiş bir göz atalım.
İçindekiler
Bir çorbadan çok daha fazlası bence meyir. Tahıl, bakliyat, sebze ve yoğurt ile yapılan meyir çorbası o kadar doyurucu ki başlı başına bir yemek desem abartmış olmam.
Meyir çorbası hazırlanırken yoğurt hariç tüm malzemeler iyice yumuşayıncaya kadar kavruluyor.
Ardından üzerine yoğurt boca edilip biberli kızgın yağ gezdiriliyor.
Adıyaman’a giderseniz hafif katı kıvamlı bu çorbayı asla es geçmeyin derim.
Yemeğe adını veren yarpuz aslında bir çeşit yabani nane.
Kalabalık sofraların sıkça kurulduğu Adıyaman mutfağının vazgeçilmez yemeklerinden biri olan yarpuzlu köfte, hem sağlıklı hem de doyurucu bir lezzet.
Bakmayın adının köfte olduğuna yarpuzlu köfte aslında bir çeşit çorba.
İçinde dana kıymasından yapılan yarpuzlu köfteden kuşbaşı kuzu etine, nohuttan bulgura pek çok malzeme olan yarpuzlu köfte aşı, özellikle kış aylarında Adıyaman mutfaklarında sıkça pişiriliyor.
Adıyaman mutfağının belki de en bilinen çorbalarından biri mahluta.
Ana malzemeleri kırmızı mercimek ve pirinç olan mahluta çorbası, özellikle kış aylarında Adıyaman’da sofralardan eksik olmuyor.
Her yörenin kendine has bir çiğ köfte yoğurma şekli olsa da Adıyaman usulü olan çiğ köftenin hem en bilinen hem de en sevilen hali.
Etsiz olarak yapılan Adıyaman usulü çiğ köftenizi ister incecik lavaşa sarılı dürüm, isterseniz de marula sarıp yemelik porsiyon şeklinde tercih edebilirsiniz.
Adıyaman mutfağının öne çıkan lezzetlerinden biri de yabani semizotu olarak da bilinen pirpirim ile yapılan bu nefis salata.
Pirpirim, domates, biber, salatalık ve soğan ile hazırlanan salatanın bu kadar özel ve lezzetli olmasının sebebi ise sosuna katılan kuru sumak ekşisi.
Özellikle kış aylarında Adıyaman mutfaklarında en sık pişirilen yemeklerden biri kavurmalı hıtap.
Soğan, sarımsak ve kavurma ile hazırlanan harç, zırh ile incecik kıyılıyor.
Ardından el açması mayasız bir hamurun içine koyularak özel taş fırınlarda pişiriliyor.
Adıyaman’a giderseniz hemen hemen her sokakta bulabileceğiniz bir pideciye girip bu nefis hamur işini tadabilirsiniz.
Adıyaman mutfağının en sevilen lezzetlerinden biri olan besni tava, Güneydoğu Anadolu mutfağının sebzesi en bol et yemeklerinden biri.
Besni tavada küp küp doğranan soğan, patlıcan, biber, domates, kuzu eti ve kuyruk yağı ile buluşuyor.
Adıyaman’a giderseniz güzel bir besni tava için tek yapmanız gereken Besni ilçesinde gözünüze kestirdiğiniz bir kasaba girip kaç kişilik besni tava istediğinizi söylemek.
Mini mini sarılan, bulgurlu bir iç harcı olan tevenk sarması, üzerine bol yoğurt eklenip özel sosundan gezdirildikten sonra servis ediliyor.
Genellikle evlerde pişirilen bir yemek olsa da esnaf lokantalarında güzel bir tevek sarmaya denk gelme şansınız var. Görürseniz es geçmeyin derim.
Genellikle bol köpüklü yayık ayranı ile servis edilen Buhara pilavı tek tencerede lezzet patlaması yaşatıyor desem abartmış olmam.
Kuzu etli, nohutlu, havuçlu bu muhteşem pilavdan tatmadan Adıyaman’dan ayrılmamalısınız.
Türk mutfağının en güzel yemeklerinden biri olan içli köftenin Adıyaman usulü olanın tadı bir başka.
Tercihe göre kızartma ya da haşlama olarak servis edilen içli köfte, Adıyaman’da mutlaka yanında ayran ile servis ediliyor.
Rivayete göre geçmişi Nemrut Krallığı dönemine kadar uzanan dövmeç, Adıyaman mutfağının en bilinen ve en sevilen lezzetlerinden biri.
Közlenmiş patlıcan, domates, biber, soğan ve sarımsak ezilerek püre haline getiriliyor. Arından güzelce karıştırılıp sofradaki yerini alıyor.
Genellikle evlerde pişirilen bir lezzet olsa da Adıyaman sokaklarında gezerken dövmeç pişiren birkaç esnaf lokantasına denk gelebilirsiniz.
Adıyaman’da hemen hemen her restoranda bulabileceğiniz yöresel lezzetler arasında ilk sıralarda yer alıyor tırşik.
Bol sebzeli kuşbaşı etli bu leziz yemek, Adıyamanlılar arasında şifa deposu olarak biliniyor.
Siz de etli sebze yemeklerini seviyorsanız Adıyaman’a gittiğinizde tırşik yemeğine mutlaka bir şans verin derim.
Adıyaman’da yemekler tatlısız bitmez.
Nişasta, pekmez ve tereyağı ile yapılan üzeri bol cevizli tene helvası da bu tatlıların en sevilenlerinden biri.
Adıyaman’a giderseniz özellikle özel gün sofralarının olmazsa olmaz tatlılarından biri olan tene helvasını mutlaka tadın derim.
Yanında ince belli bardakta taze demlenmiş çay varsa bir tabak tene helvası ile asla yetinemeyebilirsiniz benden söylemesi.
Bildiğiniz tüm helvaları unutturacak tat ve şekilde bir helva arıyorsanız Adıyaman’a gittiğinizde topak helvasını asla es geçmeyin derim.
Tereyağı, un, pekmez, susam ve ceviz ile yapılan ve toplar halinde servis edilen topak helva, eskiden cenazelerin üçüncü gününde eve gelen misafirlere ikram edilirmiş.
Ancak günümüzde rafine şeker içermemesi sebebiyle evlerde daha sık pişiriliyor.
Türkiye’nin her yerinde bulabileceğiniz bir tatlı olsa da Adıyamanlı ustaların elinden çıkan burma tatlısını bir kere yediniz mi bağımlısı olabilirsiniz.
Cevizlisi de var ama burma tatlısının fıstıklısı bence bir efsane.
Adıyaman’a giderseniz pekmez ile tatlandırılan cevizli sucuğundan, fıstıklı muskasından, üzüm pestilinden ve yine üzümden yapılan kesme tatlısından almadan, meşhur Besni üzümünden tatmadan dönmeyin derim.