Pasaport almak, yurt dışına açılan ilk ve en büyük adım sayılır. Seyahat etmenin tadını bir kere alan da, farklı kültürleri keşfetmekten ve farklı yerler görmekten kolay kolay vazgeçemez. Türkiye içinde de gezilip görülecek çok sayıda turizm noktası olsa da, sınır dışına açılmanın keyfi bir başka. Elinizde pasaport olduktan sonra artık uçak biletlerini ve otel konaklamalarını her an kontrol edebilir, uygun fiyat yakaladığınızda da hemen harekete geçebilirsiniz.
Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarından vize istemeyen çok sayıda ülke sayesinde, yalnızca pasaportla yapabileceğiniz onlarca farklı gezi planı var. Uzun süreli bir Schengen ya da Amerika vizesi gibi fırsat yakalayabilirseniz de hiç fena olmayacaktır elbette.
Pasaport almanın tüm şartlarını ve gerekliliklerini aşağıda adım adım inceleyerek; sizinle bu keyifli yolculuğa ortak olmak için biz hazırız:
İçindekiler
Daha çok renkleri ile bahsi geçen pasaportlar toplamda 6 gruba ayrılıyor. Bu gruplar:
Diplomatik pasaport Dışişleri Bakanlığı, geçici pasaportlar dış temsilcilikler ve yabancılara mahsus pasaport ise Göç İdaresi Genel Müdürlüğü tarafından yalnızca özel koşulları sağlayan kişilere veriliyor.
Dolayısıyla bu yazıda; Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü tarafından tedarik edilebilen ve en sık kullanılan ilk üç tür pasaportu konu almış oluyoruz.
Pasaport başvurusu yapabilmek için önce randevu almak gerekli. Bunun için ALO 199 çağrı merkezini kullanabilirsiniz. İzleyebileceğiniz bir diğer yol ise; Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü’ne ait https://randevu.nvi.gov.tr internet adresini kullanmak.
Randevu aldıktan sonra yurt içinde başvurabileceğiniz iki ayrı nokta var: Hususi (yeşil) ve hizmet damgalı (gri) pasaportlar için İl Nüfus ve Vatandaşlık Müdürlüğü doğru adres. En sık başvurulan bordo pasaport ya da diğer adıyla umuma mahsus pasaport ise İl ve İlçe Nüfus ve Vatandaşlık Müdürlükleri kanalıyla alınabiliyor.
Yurt dışındaysanız ve pasaport almaya çalışıyorsanız; pasaport için bu kez dış temsilciliklere başvurabilirsiniz.
Yeşil pasaport ile ilgili detaylı bilgi için Yeşil Pasaport Hakkında Tüm Merak Edilenler yazımıza göz atabilirsiniz.
Kimlik kartı, nüfus cüzdanı ya da geçici kimlik belgesi
Biyometrik fotoğraf (1 adet, son 6 ay içinde çekilmiş)
Hizmet damgalı pasaport talep formu
Kamu görevlisi olmayanlar için ayrıca görev onayı
Öğrenci Belgesi (Ebeveynlerinin hakkından dolayı pasaport alacak çocuklar için)
Sağlık Kurulu Raporu (Ebeveynlerinin hakkından dolayı pasaport alacak engelli ergin çocuklar için)
Muvafakatname (Yasal temsilci başvuru merkezinde değilse, kısıtlı kişiler ve çocuklar için)
Başvuru öncesinde pasaport defter bedelinin ödenmesi
Eski pasaport (Daha önce alınmış, iptal edilmemiş pasaport var ise)
Harç bakımından ayrıcalıklı tutulan bazı gruplar da yok değil. 25 yaşını doldurmayan tahsildeki öğrencilerden, yabancı memlekete eğitim için gideceklerden, uçuş ekibi personelinden bu bedel alınmıyor.
Ayrıca kültürel, ticari, sosyal bir menfaat, yüksek lisans ya da doktora için Rektörlük, Dekanlık, Meslek Yüksek Okulu Müdürlüğü ya da Milli Eğitim Bakanlığı izni alırsanız da bu ücreti ödemezsiniz.
Pasaport başvurularında biyometrik fotoğraf çok önemli bir ayrıntı. Bebek bile olsa her yaş grubu için mutlaka bu kalitede bir fotoğraf talep ediliyor.
Uluslararası standartlara uygun, ön cepheden çekilmiş, yüzün tamamen göründüğü, alın yüz ve çenenin açık olduğu bir fotoğraf şart.
Fotoğraf ölçüsünün 50 mm x 60 mm ebatlarında ve mutlaka biyometrik olması gerekiyor, bilgisayarda çoğaltılan nüshalar kabul edilmiyor.
İstenen belgelere ek olarak yedi yaşını tamamlayan her bireyin biyometrik verisi ve on iki yaşını tamamlayan her bireyin hem biyometrik verisi hem imzası alınıyor. Bunun yanında; ergin olmayanlar için muvafakat gerekli. Boşanma durumlarında, çocuğun velayeti kimdeyse onun muvafakatı gerekiyor.
Çocuk için birden fazla kez pasaporta başvuruluyorsa, her pasaport için yeni muvafakatname düzenlenmesi de şart.
Pasaportlarda refakat hanesi yok, dolayısıyla hangi yaşta olursa olsun çocuk için de pasaport bulundurmak zorunlu.
Çocuk pasaportu çıkarmak için bilmeniz gerekenleri Çocuklara Pasaport Çıkartma İle İlgili Bilinmesi Gerekenler yazımıza göz atarak öğrenebilirsiniz.
Pasaport başvurularının birçoğunda çocuklardan ya da öğrencilerden öğrenci belgesi isteniyor. 25 yaşın altındaki tüm öğrenciler bu haktan faydalanabiliyor.
Bu belgeyi almak için ya öğrenim görülen kuruma başvurmak ya da e-devlet kapısını kullanmak yeterli.
Eğer öğrencilik durumu sisteme yansıyorsa, başka belge zaten talep edilmiyor.
Öğrenimini dolduran kişilerin ise bu belgeden faydalanmaları mümkün değil.
Bu sorunun cevabı da maalesef hayır. Pasaport başvurusu sırasında biyometrik veri (parmak izi) alınıyor; dolayısıyla da pasaport almak isteyenlerin şahsen başvuru merkezinde olmaları şart.
Her yıl Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından belirlenen ve 2024 yılı için güncellenen ücretler söz konusu. Defter ücreti 790 TL olmak üzere, süreye göre değişmiyor. Bu bedel tüm üç pasaport tipinden de alınmakta.
Öte yandan harç bedeli sadece umumi pasaport için geçerli ve süreye göre aşağıdaki gibi:
| SÜRE | HARÇ BEDELİ | CÜZDAN BEDELİ | TOPLAM |
| 6 AY | 2.351,87 TL | 1.137,31 TL | 3.489,18 TL |
| 1 YIL | 3.439,03 TL | 1.137,31 TL | 4.576,34 TL |
| 2 YIL | 5.644,03 TL | 1.137,31TL | 6.781,34 TL |
| 3 YIL | 8.012,89 TL | 1.137,31 TL | 9.150,20 TL |
| 4-10 YIL | 11.281,85 TL | 1.137,31 TL | 12.419,16 TL |
Başta da belirtildiği gibi, tüm bu harç bedellerinin üzerine kişi başı 1.137,31 TL defter ücretini de ekleyerek bordo pasaport için hesaplamanızı yapmalısınız.
Pasaport bedeli ödemesi için tercih edebileceğiniz çok sayıda kanal bulunuyor. Bunlar PTT şubeleri, anlaşmalı bankalar ve vergi dairesi müdürlükleri olarak sıralanabilir.
Ayrıca online işlem yapmak isterseniz; Gelir İdaresi Başkanlığı’na https://ivd.gib.gov.tr internet adresini de tercih edebilirsiniz.
Ödeme sistemde görüntülenebildiği için pasaport başvurusunda bulunan kişilerden ayrıca makbuz ya da dekont talep edilmediğini de belirtebiliriz.
Banka kartı, kredi kartı ya da nakit kullanma şansı bankadan bankaya değişiyor. İşlemlerde mutlaka kimlik bulundurmak gerekli.
Harç bedeli ve defter bedeli her sene değişiklik gösterdiğinden, mutlaka o yıla ait bilgileri ödeme öncesinde gözden geçirmelisiniz.
Her başvuruda yeni pasaport düzenlendiğinden; pasaport süresini uzatmak gibi bir durum mümkün değil. Bu nedenle de aynı işlemlerle tekrar tekrar uğraşmamak için, bu işi bilenler en çok 10 yıl süreli pasaportlardan almayı tavsiye ediyor.
Aynı şekilde, süresi uzun olan pasaportlara daha uzun süreli vizeler çıkıyor ve işlemler olabildiğince ekonomik hale geliyor da diyebiliriz.
Eğer geçerli durumdaki pasaportunuzu yeniliyorsanız, kalan süreniz yeni düzenlenen pasaporta aktarılıyor.
Aynı şekilde; vize ve oturum izinleri önceki pasaportta kaldıysa bunlar da iptal edilmeden pasaport hamiline teslim ediliyor.
Pasaportlar çok kısa bir sürede teslim sürecine giriyor. Başvurudan iki gün sonra kişiselleştirilen defterlerin en fazla bir hafta süre içinde elinizde olacağını düşünebilirsiniz.
Resmi açıklamaya göre il merkezleri 3 gün, ilçe merkezleri 4 gün ve köyler 7 gün olmak üzere ayrılıyor.
Teslim süreci ayrıca e-devlet uygulamasından, ALO 199 çağrı merkezinden ve https://randevu.nvi.gov.tr adresinden takip edilebilir.
Yılbaşı, bayram, yarıyıl tatili gibi özel dönemlerde pasaport kuyrukları artabilir, teslimat süreleri de uzayabilir. Bu süreçte kargo şirketlerinin yaşayacağı yoğunluğu her zaman göz önünde bulundurmak; potansiyel engellere karşı pasaport almayı son güne ve son dakikaya bırakmamak kesinlikle şart.
Randevu durumundan da nüfus müdürlüklerindeki yoğunluğu anlayabilirsiniz. Böyle bir durumda, iliniz içinde size biraz daha uzak olsa da daha az yoğun olan bir nüfus müdürlüğünü tercih etmeyi mutlaka düşünün.
Pasaportlar adrese teslim ediliyorsa kişinin kendisine ya da başvuru sırasında belirttiği kişiye teslim edilebiliyor. Eğer adrese teslim edilemediyse 10 gün boyunca ilgili PTT şubesinde bekletiliyor.
Pasaportunuzun ne aşamada olduğunu online portal üzerinden de takip ederseniz, o dönemde adresinizde mutlaka bulunmaya gayret edebilirsiniz.
Pasaportu en yakın PTT şubesinden almak da gayet kolaylık sağlayan bir diğer seçenek.
Pasaportun kaybedilmesi halinde, aynen başvuru işleminde olduğu gibi yurt dışında dış temsilciliklere; yurt içinde ise il ve ilçe nüfus müdürlüklerine gitmek gerekiyor.
Aynı şekilde kayıp bir pasaport bulduysanız, bunu yurt içinde il/ilçe nüfus müdürlüklerine ya da yurt dışında dış temsilciliklere götürebilirsiniz.
Böyle bir olasılık halinde ne yazık ki pasaportun da değişmesi gerekiyor.
Durumunu belgelendiren kişilerin aynı anda iki geçerli pasaportu olabilir. Bunda kanun yönünden sakınca yok.