Yeşil doğası, insanı oksijene doyuran yaylaları, kendine hayran bırakan yemekleri ve neşeli insanları ile gezmelere doyamayacağınız bir rota arıyorsanız istikametiniz Karadeniz Bölgesi olsun derim.
Ama ben bu yazıda Karadeniz’in insanın ruhunu dinlendiren doğal güzelliklerini bir kenara bırakıp yazarken bile insanın ağzını sulandıran mutfağından bahsetmek istiyorum.
Mis gibi kokusuyla yemeklerin tadına tat katan tereyağının, Karadeniz’in incisi hamsinin, altın sarısı rengiyle dokunduğu yemeğin tadını bambaşka bir boyuta taşıyan mısır ununun başrolde olduğu Karadeniz mutfağının kendine has pek çok lezzeti var.
Hadi gelin Karadeniz mutfağının en meşhur lezzetlerine bir göz atalım.
Karadeniz Mutfağı’nın En Sevilen 19 Yöresel Yemeği:
1) Bir Çorbadan Daha Fazlası: Karalahana Çorbası
Karadeniz Bölgesi’nin meşhur yemekleri içerisinde en bilinenlerden olan karalahana çorbası için çorba demek bence haksızlık olur, içinde karalahanın haricinde mısır, barbunya gibi bakliyatlar olan karalahana çorbası başlı başına bir yemek bence.
Üzerine biraz kırmızı pul biber serpip fırından yeni çıkmış mısır ekmeği ile yerseniz tadına doyum olmuyor benden söylemesi.
2) Sarmaların Şahı: Karalahana Sarması
En sevilen Karadeniz yemeklerinden bir tanesi de karalahana sarması. Sarmanın her hali güzeldir ama Karadeniz’in karalahana sarması bence bir başka güzel.
Hele bir de yanında hafif sarımsaklı tazecik ev yoğurdu, üzerinde de tereyağında kızdırılmış kırmızı pul biber varsa değmesinler keyfinize; insanın bir tencere yiyesi geliyor.
3) Türkiye’nin En Lezzetlisi: Kuru Fasulye
Kuru fasulye için milli yemeğimizdir desem yeridir. Kuru fasulye pişmeyen ev neredeyse yoktur.
Her yörenin kendine has bir kuru fasulye pişirme tekniği olsa da Karadeniz yöresinde şeker fasulye ile yapılan kuru fasulyenin tadı bence bambaşka.
Yanında kütür kütür lahana turşusu, tane tane bir pirinç pilavı ile yemeği ziyafete dönüştürüyor.
4) Parmak Isırtan Lezzet: Karadeniz Pidesi
Karadeniz Bölgesi’nde neredeyse her ilin kendine has bir pidesi var desem abartmış olmam. Kimi yuvarlak yumuşak kenarlı, kimi mekik formunda çıtır kenarlı, kimi kapalı kimi açık olarak yapılıyor.
Ama değişmeyen bir nokta var ki hepsi de parmak ısırtıyor. Hangi Karadeniz şehrine giderseniz gidin tadı damağınızdan uzun süre silinmeyecek bir pide sizi bekliyor.
5) Uzayıp Giden Lezzet: Kuymak
Mis kokulu tereyağı, altın sarısı mısır unu ve uzayıp giden golot peynirinin efsane buluşması olan kuymak Karadeniz sofralarının olmazsa olmazlarından.
Karadenizliler için kuymak bir kahvaltı lezzetinden çok daha fazlası. Karadeniz’de balık sofralarında bile kendine yer bulan kuymak bence günün her saati keyifle yenebilecek Karadeniz lezzetleri arasında ilk sıralarda yer alıyor.
6) Ekmeğin En Sarısı: Mısır Ekmeği
Karadenizlilerin lazut ekmeği de dediği mısır ekmeği Karadeniz sofralarının olmazsa olmazları arasında ilk sıralarda yer alıyor.
Kahvaltı sofrasından balık sofrasına, çay saatinden sebze yanına her öğüne her yemeğe yakışan mısır ekmeği uzun süre tazeliğini koruması özelliğiyle de Karadeniz’de en sık pişirilen ekmek çeşitlerinden biri.
7) Otun Karadenizlisi: Hoşkıran Otu Kavurması
Mısır tarlalarında yetişen, Karadeniz’in en lezzetli otlarından biri de hoşkıran.
Soğan, tercihe göre bulgur veya pirinçle birlikte kavrulan hoşkıran otu kavurması, hamsinin en güzel eşlikçilerinden biri olarak sofralarda kendine yer buluyor.
8) Sapı Lezzete Dönüştüren Yemek: Tomara Kızartması
Haşlanan tomara otunun sapları mısır unu, tereyağı ve yumurta ile karıştırılarak pişiriliyor ve ortaya tadı damağınızda kalacak tomara kızartması çıkıyor.
Özellikle Karadeniz kahvaltılarında ve akşam üzeri çay saatlerinde tüketilen tomara kızartması, mutfakta hiçbir şeyin ziyan edilmediği, atık diyebileceğimiz her malzemeden bir yemek çıkarılan Karadeniz mutfağının en sevilen lezzetlerinden biri.
9) Sebzenin Bir Başka Hali: Kaygana
Başta pazı olmak üzere ıspanak, karalahana gibi farklı yeşil yapraklı sebzelerle yapılan börekle omlet arası bir lezzet olan kaygana da Karadeniz mutfağının öne çıkan lezzetlerinden biri.
Kaygana, sebze sevmeyene bile kendini sevdirir, deneyin göreceksiniz.
10) Bir Başka Turşu: Fasulye Turşusu Kavurması
Tereyağında çok hafif karamelize olan soğanların üzerine minik doğranmış fasulye turşusu ekleniyor. Tuz ve baharatlarla tatlandırıldıktan sonra kavrularak pişiriliyor.
Yazarken bile insanın ağzını sulandıran fasulye turşusu kavurması, Karadeniz mutfağındaki favori yemeklerim arasında ilk sıralarda yer alıyor.
İster geç saatte yaptığınız kahvaltılarda isterseniz de akşam yemeklerinde meze niyetine. Fasulye turşusu kavurması bence her sofraya yakışıyor.
11) Yöreselin En Sağlıklısı: Sarambula
Karadeniz mutfağında sebze ağırlıklı yöresel yemeklerin sayısı bir hayli fazla. Sarambula da onlardan biri.
Pazı, pırasa, mısır yarması ve pirinç ile yapılan sarambula bence başlı başına bir yemek. Bir kasesi bile karnınızı doyurmaya fazlası ile yetiyor.
12) Hem Göze Hem Mideye Hitap Eden Lezzet: Siron
Yöreden yöreye söylenişinde ufak değişlikler olsa da lezzet asla değişmiyor. Rulo şeklinde sarıldıktan sonra kurutulan hamur parçaları, et suyu ya da kaynar su ile ıslatılıyor.
Üzerine yoğurt dökülüp tereyağında kızdırılmış kırmızı pul biber gezdiriliyor ve ortaya tepsi tepsi yemek isteyeceğiniz siron çıkıyor.
Karadeniz’in hangi iline giderseniz gidin sironu sadece yerinde tatmakla kalmayın. Paketlerde satılan kuru siron hamurlarından birkaç kutu mutlaka alın.
13) Her Yola Yatan Balık: Hamsi
Kimileri balıktan bile saymaz onu ama Karadeniz’in incisidir hamsi, çekirdek niyetine çıt çıt yenir mısır unlu tavası.
Davet sofralarının baş tacıdır pilavı, balıklı ara sıcakların en sevilenidir hamsikoli. Tek bir balıkla bu kadar lezzet çıkaran başka bir mutfak var mıdır bilemiyorum.
Bir başkadır Karadeniz’in hamsisi. Siz de hamsi zamanı Karadeniz’e giderseniz doya doya hamsi ve hamsili lezzetler yemeden dönmeyin derim.
14) Pilavların En Zahmetlisi: Hamsili pilav
Bir yandan pilav pişirilir bir yandan da hamsiler tek tek ayıklanıp fırın kabının kenarlarına dizilir. Pişen pilav kaba aktarılır ve hamsiler üzerine kapatılıp fırına verilir.
Hamsiler piştikten sonra dilimlenerek servis edilen bu böreğimsi pilavdan yemeden Karadeniz turunuzu sonlandırırsanız üzülürsünüz, benden söylemesi.
15) Sütlacın En Lezzetlisi: Hamsiköy sütlacı
Hamsiköy’ün sütlacı insana ben daha önce hiç sütlaç yememişim dedirtecek kadar lezzetli.
Kıvamı, şekeri ve pirinç oranı ile o güne kadar yediğiniz tüm sütlaçların tahtını elinden alacak Karadeniz’in en iyi sütlacını yemek için istikametiniz Hamsiköy olmalı.
16) Böreklerin En Tatlısı: Laz Böreği
İncecik açılmış hamur arasında enfes bir muhallebi üzerine de ılık bir şerbet. Yazarken bile insanın ağzı sulanıyor. Biraz ağır bir lezzet olsa da bence Karadeniz mutfağının en muhteşem lezzetleri arasında ilk sıralarda yer alıyor Laz böreği.
Karadeniz’e yolculuk yaptığınızda ince belli bardakta tavşan kanı demlenmiş Karadeniz çayı eşliğinde laz böreği yemeden dönerseniz üzülürsünüz.
17) Helvasının Laz Hali: Laz Helvası
İrmik helvasını andıran Laz helvasının sırrı, irmiği kavururken kullanılan köy tereyağında ve irmik kavrulduktan sonra eklenen vanilyada saklı.
Damak zevkinize göre üzerine bol tarçın serperek ya da dondurma ilave ederek de yiyebilirsiniz Laz helvasını. Hatta bana sorarsanız önce biraz tarçın serpin sonra da bir top kaymaklı dondurma ilave edip lezzetini uçurun.
18) Sıcacık Bir Tatlı: Kukuca
Bal kabağı, mısır unu, tereyağı, toz şeker ve sütün efsanevi buluşmasından doğan kukuca Karadeniz mutfağının en sevilen tatlılarından biri.
Hele bir de sıcak haline denk geldiniz mi kaşıklamaya doyamayacaksınız, demedi demeyin.
19) Tatlıların En Sağlıklısı: Pepeçura
Rengi ile gönülleri tadı ile damakları şenlendiren Karadeniz yöresi tatlılarından biri de Pepçura.
Siyah üzümün suyu ile yapılan ve pelteyi andıran pepeçura özellikle yaz aylarında Karadeniz mutfaklarında en sık tüketilen tatlılar arasında ilk sıralarda yer alıyor.
***
Karadeniz’in şehirlerini keşfe çıkarken lezzet duraklarını da unutmayın:
Rize’de Ne Yenir Nerede Yenir?
