Otobüs Sektörü Devletten Acil Destek Bekliyor!

Yükselen bilet fiyatlarına rağmen zarar eden otobüs sektörü devletten acil destek bekliyor

Artan otobüs bileti fiyatları vatandaşların tepkisini çekerken, şehirlerarası otobüs işletmecileri ise yükselen bilet fiyatlarına rağmen hala zarar ettiklerini ifade ediyor.

Konuyla ilgili kapsamlı bir maliyet çalışması yürüten otobüs ve uçak bileti platformu Obilet.com’a göre, bilet fiyatlarıyla maliyetleri karşılaştırırken genelde sadece akaryakıt fiyatları esas alınsa da, şehirler arası otobüs seferi düzenlemenin maliyeti sanılandan çok daha yüksek. Bu kapsamda, firmaların zararına sefer düzenledikleri yönündeki şikayetlerinde haklılık payı var.

Obilet.com tarafından, bir otobüsün yılda 350 bin kilometre yol yaptığı varsayımıyla hazırlanan çalışmaya göre, bir otobüs seferinin maliyetleri aşağıdaki kalemlerden ve kilometre başına düşen giderlerden oluşmakta:

• Sefere yansıyan araçla ilgili sabit maliyetler (ortalama bir araç için 100 km’de yaklaşık 130 TL):
  • Araç yıpranma payı
  • Kasko – trafik sigortası – MTV
  • Koltuk sigortası
  • Araç içi TV, uydu ve diğer donanım
• Yolculuk gerçekleştikçe oluşan maliyetler (akaryakıt harici) (100 km’de yaklaşık 270-300 TL):
  • Şoför ve muavin ücret, harcırah ve diğer masrafları
  • Terminal giriş-çıkış ücretleri
  • Lastik, parça, bakım ve onarım masrafları
  • İkram, temizlik ve sair masraflar
• Akaryakıt maliyetleri (100 km’de yaklaşık 550 TL)
• Köprü ve otoyol geçiş ücretleri (güzergaha göre değişmektedir)
• Yazıhane ve komisyon giderleri (bilet adedine ve bilet satış fiyatına göre değişmektedir)

Bu kapsamda, sefer boyunca 40 koltuk üzerinden 33 koltuğun dolu olduğu varsayılarak yapılan hesaplamaya göre, İstanbul Avrupa yakasından Ankara’ya gidişte bir otobüsün akaryakıt maliyeti 2.900 TL düzeyinde iken, diğer masraf kalemleriyle birlikte bu seferin maliyeti ortalama yaştaki bir araç için 6.600 TL’ye ulaşıyor. Bu durumda, İstanbul – Ankara arasında dolu koltuk başına sefer maliyeti 200 TL olarak ortaya çıkarken, ortalama bilet fiyatları 175 TL düzeyinde seyrediyor.

Başlıca rotalar için Obilet.com’un hesapladığı maliyetler ve bilet fiyatları şu şekilde:

Tablo 1: Rota bazlı ortalama otobüs seferi maliyetleri (*)

* Maliyet hesaplamasında sadece araca ve yolculuğa bağlı giderler dikkate alınmış olup, firmaların genel yönetim, idare, finansman ve diğer giderleri hesaba katılmamıştır.

Halen piyasada geçerli ortalama bilet fiyatları ile firmaların seferlerinde yolcu başına katlandıkları maliyetler karşılaştırıldığında ise ortaya aşağıdaki tablo çıkıyor:.

Tablo 2: Yolcu başına ortalama maliyet ve bilet fiyatları karşılaştırması (*)

* Araç başı ortalama dolu koltuk sayısının 40 koltuk üzerinden 33 olduğu varsayılmıştır.

Obilet CEO’su Yiğit Gürocak konuyla ilgili görüşlerini şu şekilde ifade ediyor: “Şehirler arası otobüs firmalarının ciddi anlamda zararına faaliyet gösterdikleri, bu durumun sürdürülemez olduğu, sektörün ayakta kalabilmesini teminen bazı tedbirler alınması gerektiği ortada. Firmaların maliyetlerini ve makul kar beklentilerini yansıtacak şekilde radikal bir fiyat artışına gitmesi seçeneği, vatandaşlarımızın alım gücü ve diğer ulaşım modlarıyla (uçak, tren) rekabet anlamında uygulanabilir gözükmüyor. Halen yolcuların bilet fiyatlarıyla ilgili ciddi şikayetleri mevcut. Dolayısıyla, hem vatandaşların daha ucuza seyahat edebilmesini sağlamak, hem de firmaların içinde bulundukları mali darboğazı aşarak sektörün ayakta kalmasını temin etmek için öncelikle havayolu sektörüne ve diğer birçok sektöre sağlanan devlet desteklerinin ve teşvik paketlerinin bir benzerinin şehirler arası otobüs sektörü için de ivedilikle uygulamaya konmasını, ardından da firmaların içinde bulundukları finansal darboğazdan çıkmalarını takiben maliyetlerindeki düşüşü bilet fiyatlarına yansıtarak, bu sayede tüketicilerin daha ucuz bilete ulaşmalarının sağlanmasını öneriyoruz.”

Obilet.com tarafından önerilen şehirler arası otobüs sektörü destek paketi şu şekilde:

1- Firmaların en yüksek gider kalemi olan akaryakıtın, şehirler arası toplu yolcu taşımacılığı yapan firmalara, havayolu sektöründe olduğu gibi ÖTV’siz olarak verilmesi

2- Köprü ve otoyol geçiş ücretlerinde şehirlerarası otobüslere %50 indirimli tarife uygulanması

3- Terminal giriş-çıkış ücretlerinde %50 indirime gidilmesi

Paketin uygulamaya konması halinde, firmaların akaryakıt giderlerinde %11,14 düşüş görülecek. Köprü-otoyol geçişlerinde ve terminal-giriş çıkış ücretlerinde %50 indirime gidilmesi ise, örnek olarak İstanbul-Ankara güzergahındaki toplam maliyetleri 681 TL, Van-İstanbul güzergahında ise 1.418 TL azaltacak.

Tablo 3: Önerilen teşvik paketi sonrası oluşacak durum (*)

* Araç başı ortalama dolu koltuk sayısının 40 koltuk üzerinden 33 olduğu varsayılmıştır.

Obilet kurucu ortağı Ali Yılmaz da konuyla ilgili şu önerilerde bulundu: “Önerdiğimiz teşvik paketi sonrasında, firmaların diğer genel giderleri hariç dahi olsa, sefere ilişkin maliyetler bağlamında başa baş noktaya yaklaşacaklarını öngörüyoruz. Ayrıca, bunlara ilave olarak, otobüs biletlerinden alınan KDV oranının %18’den %8’e çekilmesi halinde, firmaların doluluk oranlarını yukarı çekmek amacıyla bu indirimi fiyatlara yansıtacağını ve tüketicilerin otobüs biletlerine mevcut duruma göre %10 indirimli olarak ulaşmasının mümkün olacağını tahmin ediyoruz. Önermiş olduğumuz destek paketinin uygulamaya konmasının sektörün sürdürülebilirliği açısından hayati öneme sahip olduğunu düşünüyor, yetkilileri bu konuda harekete geçmeye davet ediyoruz.”