Yedi tepenin üzerine kurulu, dillere destan boğazıyla dünyadaki nadir güzellikte şehirlerden biri olan İstanbul’un neredeyse her köşesi tarihi dokularla kaplı. Bu dokuların arasında gözden kaçan, aslında çok da dikkate alınmayan çeşmeler de var.
Tarihin bir yansıması olan İstanbul’un çeşmelerini sizler için kaleme aldık.
İstanbul’un Çeşmeleri
Sultan III. Ahmet Çeşmesi – Sultanahmet
İstanbul’un en önemli yapılarından biri olan Topkapı Sarayı ile bir diğer kıymetli yapı Ayasofya arasında konumlanmış olan Sultan III. Ahmet Çeşmesi, Damat İbrahim Paşa’nın söylemiyle III. Ahmet tarafından yaptırılmıştır.
Daha önce yerinde bulunan Perayton isimli Bizans çeşmesinin yerine gelmiştir.
Dönemin önemli mimarlarından olan Mehmet Ağa tarafından 1728 tarihinde yapımı tamamlanmış olan çeşme, Türk rokoko mimarisinin yansımasıdır.
Osmanlı tarzının etkilerinin de görüldüğü çeşme, Tarihi Yarımada’nın önemli yapılarındandır.
Alman Çeşmesi – Sultanahmet
Sultanahmet Meydanı’nda bütün heybetiyle duran Alman Çeşmesi, Türkiye’ye üç kez gelen Alman İmparatoru II. Wilhelm tarafından İstanbul’a ve dönemin sultanı II. Abdülhamid’e hediye olarak yaptırılmıştır.
Neo-Bizanten mimarinin etkisinde tasarlanmış olan çeşme Almanya’da yapılmış ve 1901 yılında İstanbul’a getirilmiştir.
Oldukça gösterişli bir törenle açılışı yapılan çeşmenin tasarımı da Kaiser’in özel danışmanı olan Mimar Spitta’ya aittir.
Tophane Çeşmesi – Tophane
Mütemadiyen önünden geçilen ve pek çok insanın dikkatle bakmadığı yapılardan biri de Tophane Çeşmesi.
İstanbul’un üçüncü büyük çeşmesi olan bu yapı, Osmanlı Padişahı I. Mahmut tarafından yaptırılmıştır.
1732 yılında çalışmaları tamamlanan çeşme, Osmanlı’nın mimari üslubunun, Batı’ya geçtiği dönemlerin yansımasıdır.
Yapıldığı günden bu yana üç kez tadilat görmüş olsa da aslına uygunluğu korunmaktadır.
Çeşmenin duvarında yer alan tarih kitabesi de Şair Nafihi tarafından yazılmıştır.
Hekimoğlu Ali Paşa Çeşmesi – Kabataş
Kabataş’ta bulunan Hekimoğlu Çeşmesi, Sadrazam Hekimoğlu Ali Paşa Sadrazam Hekimoğlu Ali Paşa tarafından Beyoğlu, Galata, Tophane ve Fındıklı semtlerinin su ihtiyacını karşılamak için yaptırılmıştır.
O dönem, iskelenin karşısındaki set üstünde konumlanmış olan çeşme, Taksim Su Tesisleri’ne bağlanmıştı.
1732 yılında yapımı tamamlanan çeşme, 1958 yılında bugünkü yerine yani, Kabataş Parkı’nın oraya taşındı.
Çeşmenin denize bakan cephesinde Seyyid Vehbi’ye, caddeye bakan cephesinde ise Şair Mahmud Efendi’ye ait şiirler yer almaktadır.
Çeşme 1987’de gördüğü tadilatın ardından 2007 yılında başlatılan bir restorasyon çalışmasıyla yenilenmiştir. Bu çalışma da 2008 yılında tamamlanmıştır.
Sultan III. Ahmet Çeşmesi – Üsküdar
Üsküdar Vapur İskelesi’nin karşısında bulunan Sultan III. Ahmet Çeşmesi, III. Ahmet tarafından annesi Emetullah Rabia Gülnuş Sultan’a ithafen yaptırılmıştır.
1728 yılında yapımı tamamlanan çeşme, o dönem boğazdan gelip geçenlerin su ihtiyacını karşılamaları için yapılmıştır. 4’ü su içmek, 4’ü de su doldurmak için yapılan 8 çeşmeden oluşur.
Yapının sahile bakan cephesinde III. Ahmet ve Damat İbrahim Paşa tarafından yazılmış kitabeler bulunur.
Diğer cephelerinde de Şair Nedim, Şair Şakir ve Şair Rahmi tarafından yazılmış kitabeler yer alır.
II. Mahmut Han Çeşmesi – Fatih
İstanbul’un en eski yerleşim yerlerinden biri olan Fatih’te bulunan II. Mahmut Han Çeşmesi, kendisine adını veren Padişah II. Mahmut tarafından yaptırılmıştır.
Bu çeşmenin bulunduğu yerde 1746 yılında, I. Mahmut Han’ın eşi Ayşe Başkadın tarafından yaptırılan bir çeşme yer alıyordu.
O çeşmenin tahrip olması ve uzun yıllar o şekilde kalmasının ardından II. Mahmut, 1830 yılında yeniden çeşmeyi yaptırıp kendi adını vermiştir.
Hırka-i Şerif Camii Tarihi Çeşmesi – Fatih
Hz. Muhammed’in, Veysel Karani’ye hediye ettiği hırkanın muhafaza edildiği Hırka-i Şerif Camii’nin alt duvarında bulunan çeşme, İstanbul’un tarihi çeşmeleri arasında yer alır.
Hırka-i Şerif Camii’nin niteliğinden dolayı önem arz eden çeşmenin yapım tarihi tam olarak bilinmemektedir. Ancak cami ile birlikte yapıldığı düşünülmektedir.
Caminin yapımı ise Sultan Abdülmecit döneminde yaptırılmış ve yapımı 1851’de tamamlanmıştır.
Pertevniyal Valide Sultan Çeşmesi – Eyüp
Eyüp’te bulunan Pertevniyal Valide Sultan Çeşmesi, adını, II. Mahmud’un eşi olan Sultan’dan almaktadır.
Çeşme, II. Mahmud tarafından 1856 yılında yaptırılmıştır. O dönem bulunduğu konumunun, şimdiki yerine taşınmasında Haliç Köprüsü’nün yapılması etkili olmuştur.
O çalışmalar sırasında yanındaki çınar ağacıyla birlikte yerinden sökülüp biraz daha geriye taşınmışlardır.
Türk barok mimarisinin başarılı örneklerinden biri olarak kabul edilen caminin üzerindeki sütunlarda ve çeşmenin üst kısmında kitabe ve su ayeti yazmaktadır.
Erenköy İstasyon Çeşmesi – Erenköy
İstanbul’un en modern semtlerinden biri olan Erenköy, tarihi çeşmelerden birine ev sahipliği yapıyor.
Yapımı 1921-1922 yıllarına dayanan çeşme, adı bilinmeyen bir kadın tarafından çocukları Fahir ile Fatma için yaptırılmıştır. Çeşmeyi özel kılan sebeplerden biri de bu gizem olsa gerek.
Çeşmenin üstünde İsmail Hakkı Altunbezer tarafından yazılmış iki kitabe vardır.
Uzun süre kendi hâline bırakılan çeşme, 2006 yılında İSKİ tarafından onarılmış ve bakımları yapılmıştır.
Bezmialem Valide Sultan Çeşmesi – Beşiktaş
Yine hemen hemen her gün önünden geçilen fakat gözden kaçırılan yapılardan biridir Bezmialem Valide Sultan Çeşmesi.
Beşiktaş ile Maçka arasında konumlanmış olan çeşmenin yapımı 1839 yılında tamamlanmıştır.
Valide Sultan tarafından İstanbul’da yaptırılan 12 çeşmeden biridir.
İstanbul’daki pek çok önemli eserin yapımına öncülük eden Valide Sultan’ın Beşiktaş’ta yaptırdığı bu çeşmenin ön cephesinde Ziver Paşa’ya ait bir kitabe yer almaktadır.
İstanbul gibi görkemli bir şehirde yaşarken etrafınıza daha dikkatli bakmalısınız. Her seferinde, eskiden beri orada duran ama sizin için yeni olan bir güzellik keşfedebilirsiniz.
