Dünyanın Dört Bir Tarafındaki Osmanlı Saat Kuleleri

Saat kulelerine olan sevgim çocukluğumda memleketim Samsun’un 19 Mayıs İlçesi’nde bulunan Ondokuzmayıs Saat Kulesi’ni görmemle başladı. Her yaz yakınlarımızı ziyaret ederken yanından geçtiğimiz bu sevimli saat kulesini görmek beni her zaman çok mutlu eder. Zaman içerisinde çok sayıda görkemli saat kulesi ziyaret etmiş olsam da o minik saat kulesinin gönlümdeki yeri ayrıdır.

Osmanlı Dönemi’nde saat kulesi inşa etme kültürü 16. yüzyıldan itibaren oluşmaya başlamış. 18. ve 19. yüzyıllarda ise bir gelenek haline gelip Osmanlı’nın şehirlerinde batıdan doğuya doğru yayılmış.

Şehirlerin simgesi olan saat kuleleri Osmanlı padişahı Sultan II. Abdülhamit’in tahta çıkışının yirmi beşinci yılında valilere saat kulesi yapımıyla ilgili gönderdiği ferman üzerine de Anadolu’nun içlerine doğru oldukça yaygınlaşmış.

Bu yazımda sizlere Osmanlı Devleti Dönemi’nde inşa edilmiş olan birbirinden güzel saat kulelerini anlatacağım. Bu muazzam saat kulelerinin sizlerin de en mutlu zamanlarına tanıklık etmesi dileğiyle.

1) Dolmabahçe Saat Kulesi, Beşiktaş, İstanbul

İstanbul’a gidip de bu sanat eseri saat kulesini görmeyen yoktur. Dolmabahçe Saat Kulesi, Sultan II. Abdülhamit tarafından 1890 – 1895 yılları arasında yaptırılmış.

Bezmi Âlem Valide Sultan Cami ile Dolmabahçe Sarayı’nın Saltanat Kapısı arasında bulunan saat kulesi 4 katlı ve 27 metre yüksekliğe sahip.

Saray başmimarı Sarkis Balyan tarafından yapılan Dolmabahçe Saat Kulesi, Neobarok ve Ampir tarzını yansıtıyor.

Her cephesinde bir adet saat bulunduran ihtişamlı kulenin saatleri, Fransızlar tarafından imal edilmiş.

Adres: Vişnezade, Meclis-i Mebusan Cd. 38 A, 34357 Beşiktaş, İstanbul

Dolmabahçe Saat Kulesi’ni haritada görüntülemek için tıklayınız.

Beşiktaş’ta Gezilecek Yerler yazımıza göz atabilirsiniz.

2) Yıldız Saat Kulesi, Beşiktaş, İstanbul

Yıldız Saat Kulesi de Dolmabahçe Saat Kulesi gibi Sultan II. Abdülhamit’in saray başmimarı Sarkis Balyan tarafından 1890 yılında yapılmış.

Hamidiye Cami’nin avlusunda bulunduğu için Hamidiye Cami Saat Kulesi olarak da bilinen yapı, Yıldız Sarayı’nın içerisinde yer alıyor.

Sekizgen bir plana sahip olan 3 katlı saat kulesi, Osmanlı ve Neogotik mimari tarzını yansıtıyor.

Adres: Yıldız, Yıldız Cd. No:50, 34349 Beşiktaş, İstanbul

3) Şişli Etfal Hastanesi Saat Kulesi, Şişli, İstanbul 

Sultan II. Abdülhamit’in emri ile 1907 yılında Şişli Etfal Hastanesi’nin bahçesine yaptırılmış olan saat kulesi, 20 metre yüksekliğe sahip.

İtalyan mimar Raimondo D’Aronco tarafından tasarlanan Şişli Etfal Hastanesi Saat Kulesi, hastanenin başmimarı Mahmud Şükrü Bey’in katkıları ile F. Pellini tarafından yapılmış.

Dikdörtgen planlı saat kulesi fazla kişi tarafından bilinmese de kardeşimin çalıştığı Şişli Etfal Hastanesi’nde zarif bir görüntü oluşturuyor.

Adres: Şişli Etfal Hastanesi, Halaskargazi Cd., 34371 Şişli, İstanbul

4) İzmir Saat Kulesi, Konak, İzmir

İnce ince işlenmiş nakış görüntüsü ile ziyaretçilerini büyüleyen İzmir Saat Kulesi, Osmanlı padişahı II. Abdülhamit’in tahta çıkışının 25. yılını kutlamak için 1901 yılında inşa edilmiş.

Konak Meydanı’nda bulunan saat Fransız mimar Raymond Charles Péré tarafından tasarlanmış.

25 metre yüksekliğindeki dört katlı saat kulesi şadırvan anlayışında bir mimariyi yansıtıyor.

İzmir Saat Kulesi’nin çevresinde dört adet çeşme bulunuyor ve kolonları Kuzey Afrika temasını içeriyor.

Saat kulesinin saatinin ise Alman İmparatoru II. Wilhelm tarafından armağan edildiğine dair kayıtlar bulunuyor.

Adres: Kültür, Atatürk Cd., 35220 Konak, İzmir

İzmir’de Gezilecek Yerler yazımıza da göz atmak isteyebilirsiniz.

5) Tophane Saat Kulesi, Osmangazi, Bursa

II. Abdülhamit’in tahta çıkışının 29. yılı şerefine inşa edildiği düşünülen Tophane Saat Kulesi, 1905 yılında yapılmış.

Tophane Parkı’nın içerisinde bulunan saat kulesi 6 katlı ve 65 metre yüksekliğe sahip. Saat kulesinin tepesine 89 basamaklı ahşap bir merdivenle çıkılıyor.

Bursa’yı panoramik bir şekilde izleyebileceğiniz saat kulesinin üst katının dört cephesinde ise 90 santimetre çapa sahip yuvarlak saatler bulunuyor.

Adres: Osmangazi, Tophane Parkı, Yiğitler Cd., 16040 Osmangazi, Bursa

6) Çanakkale Saat Kulesi, Çanakkale 

Şehrin merkezinde bulunan Çanakkale Saat Kulesi, Sultan II. Abdülhamit tarafından 1896 yılında yaptırılmış.

Saat kulesinin yapım masrafları Fahri İtalyan Konsolosu ve aynı zamanda bir tüccar olan Emilie Vitalis tarafından karşılanmış.

Kesme taş kullanılarak inşa edilen Çanakkale Saat Kulesi, 20 metre yüksekliğe sahip ve beş kattan oluşuyor.

Aşağıdan yukarıya doğru incelen bir görünüme sahip olan saat kulesinin her cephesinde yuvarlak kadranlı bir saat bulunuyor. Kulenin en üst katında ise saat çanının asıldığı kubbeli bir köşk mevcut.

Adres: Kemalpaşa Mh, 17100 Merkez, Çanakkale

7) İzmit Saat Kulesi, Kocaeli

İzmit Saat Kulesi, Sultan II. Abdülhamit’in tahta çıkışının 25. yıldönümünü kutlamak amacı ile 1901 yılında İzmit Mutasarrıfı Musa Kazım Bey tarafından yaptırılmış.

Kemalpaşa Mahallesi’nde şehrin merkezinde bulunan saat kulesini mimar Vedat Tek tasarlamış.

Bazı kaynaklara göre ise 16 metrelik İzmit Saat Kulesi’nin mimarının İzmitli bir Osmanlı Ermenisi Mihran Azaryan olduğu düşünülüyor.

Osmanlı mimarisini yansıtan 4 katlı İzmit Saat Kulesi, Hereke ve Tavşancıl’dan getirtilen traverten taşlar kullanılarak inşa edilmiş.

Adres: Kemalpaşa, 41200 İzmit, Kocaeli

8) Antalya Saat Kulesi, Muratpaşa, Antalya

Sadrazam Küçük Sait Paşa tarafından 1901 yılında Sultan II. Abdülhamit şerefine yaptırılmış olan Antalya Saat Kulesi, Cumhuriyet Caddesi’nin Kale Kapısı mevkiinde bulunuyor.

Kalın beşgen bir burç üzerine inşa edilmiş olan saat kulesi çok orijinal bir görünüme sahip.

Kare gövdeli 14 metre yüksekliğindeki Antalya Saat Kulesi’nin dört tarafında birer saat ve tepesinde bir adet çan bulunuyor.

Adres: Balbey, 406. Sk., 07040 Muratpaşa, Antalya

9) Adana Büyük Saat Kulesi, Seyhan, Adana

Seyhan İlçesi’nde Ali Münif Caddesi’nde bulunan Adana Büyük Saat Kulesi’nin yapımına Vali Ziya Paşa tarafından 1881 yılında başlanmış ve Vali Abidin Paşa tarafından 1882 yılında tamamlattırılmış.

İnşa edildiği yıllarda en uzun saat kulesi olan Adana Büyük Saat Kulesi 32 metre yüksekliğe sahip.

Kesme taşlar kullanılarak yapılmış olan kare prizma şeklindeki saat kulesi o kadar sağlam bir şekilde inşa edilmiş ki 1998 yılında meydana gelen 6.2 büyüklüğündeki Adana depreminden etkilenmemiş.

Adres: Ulucami Mahallesi, 25005. Sk. No:3, 01010 Seyhan, Adana

10) Kastamonu Saat Kulesi

Kastamonu Hükümet Konağı’nın arkasında bulunan Kastamonu Saat Kulesi, 1884 – 1885 yılları arasında şehrin valisi Abdurrahman Nureddin Paşa tarafından yaptırılmış.

Kesme taş kullanılarak inşa edilen kule, 12 metre yüksekliğe sahip.

Kulenin saati Avrupa’dan getirtilmiş ve 1.60 metre çapındaki saat kadranının ise Sultan II. Abdülhamid tarafından gönderildiği rivayet ediliyor.

Adres: Saat Kulesi, 37200 Merkez, Kastamonu

11) Safranbolu Saat Kulesi

Safranbolu Saat Kulesi, Anadolu’nun ilk saat kulesi olarak Karabük’ün Safranbolu İlçesi’nde 1794 – 1797 yılları arasında İzzet Mehmet Paşa tarafından yaptırılmış.

Osmanlı Padişahı III. Selim döneminde kesme taşlar kullanılarak imal edilen kule, 20 metre yüksekliğe sahip.

Kare planlı Safranbolu Saat Kulesi’nin Londra’dan getirtilmiş olan orijinal saati hala çalışıyor.

Adres: Çeşme, Gümüş Sk. No:2, 78600 Safranbolu, Karabük

12) Tokat Saat Kulesi

Tokat Saat Kulesi, Sultan II. Abdülhamit’in tahta çıkışının 25. yılını kutlamak için 1902 yılında mutasarrıf Bekir Paşa ve Belediye Reisi Mütevellioğlu Enver Bey tarafından yaptırılmış.

33 metre yüksekliğindeki saat kulesi, kesme taş kullanılarak inşa edilmiş. Bu görkemli saat kulesinin dört yanında bulunan kadranlar her yarım ve tam saatte iki dakika ara ile çalıyor.

Adres: Soğukpınar, Behzat Blv. No:214, 60100 Merkez, Tokat

13) Bilecik Saat Kulesi

Bilecik Belediye Sarayı’nın bahçesinde bulunan Bilecik Saat Kulesi, Ertuğrul Sancağı mutasarrıfı Musa Kazım Bey tarafından 1907 yılında yaptırılmış.

II. Abdülhamit’in tahtta olduğu dönemde inşa edilen saat kulesi, 15 metre yüksekliğe sahip.

Yukarıdan aşağıya doğru genişleyen dört katlı kulenin alttaki iki katı kesme taş, üstteki katlar ise ahşap kullanılarak inşa edilmiş.

İkinci katta bulunan balkonun üzerindeki ahşap bloğun her cephesinde ise kare kadranlı birer saat yer alır.

Adres: İstiklal, 11200 Bilecik Merkez, Bilecik

14) Çorum Saat Kulesi

1894 yılında Beşiktaş Muhafızı Çorumlu Yedi-Sekiz Hasan Paşa tarafından yaptırılan Çorum Saat Kulesi, şehrin merkezinde bulunuyor.

27.5 metre yüksekliğindeki saat kulesi, minare stilinde sarı renkli kesme kum taşı kullanılarak inşa edilmiş.

Dört tarafında bir saat kadranı bulunan kulenin üstü kurşun kubbeyle örtülü.

Saat kulesinin şerefesine ise yuvarlak kemerli bir kapıdan girilen ve 81 basamaktan oluşan bir merdiven çıkılarak ulaşılıyor.

Adres: Çepni, Hamit Cami Sk. No:1, 19040 Merkez, Çorum

15) Merzifon Saat Kulesi, Amasya

Merzifon Saat Kulesi, Amasya’nın Merzifon İlçesi’nde 1414 yılında Yıldırım Beyazıt’ın oğlu Çelebi Mehmet tarafından yaptırılan Çelebi Mehmet Medresesi’nin anıtsal giriş kapısı üzerinde bulunuyor.

Mimar Mehmet Memişoğlu Ebubekir tarafından tasarlanan saat kulesi 1866 yılında Amasya Mutasarrıfı Ziya Paşa tarafından medreseye eklenmiş.

Osmanlı mimarisini yansıtan Merzifon Saat Kulesi, tuğladan yapılmış silindirik gövdesi ile minareyi andırıyor.

Gövdesindeki üç adet çember, saat kulesine hareketli bir görünüm kazandırmış.

Üzeri kubbe ile örtülmüş olan saat kulesinin köşeleri prizma yapıda olup her yüzünde yuvarlak kadranlı bir saat bulunuyor.

Adres: Hocasüleyman, Cumhuriyet Cd. No:106 D:122, 05300 Merzifon, Amasya

16) Yozgat Saat Kulesi

Şehrin merkezindeki Cumhuriyet Meydanı’nda bulunan Yozgat Saat Kulesi 1908 yılında Yozgat Belediye Başkanı Tevfikzade Ahmet Bey tarafından yaptırılmış.

Yedi katlı saat kulesi kesme taştan inşa edilmiş.

Yozgat Saat Kulesi’nin dört cephesinde birer saat bulunuyor.

Kule ile aynı yaşta olan saatlerin 4 ayar topuzunun 250 kilogram olduğu söyleniyor.

Adres: Aşağınohutlu, Belediye Cd. No:31, 66100 Merkez, Yozgat

17) Kayseri Saat Kulesi

II. Abdülhamit’in emri ile 1906 yılında yaptırılan Kayseri Saat Kulesi, Cumhuriyet Meydanı’nda bulunuyor.

Kare plana sahip saat kulesinin yüksekliği 10 metre.

Kesme taş kullanılarak inşa edilen Kayseri Saat Kulesi’nin çinkodan yapılmış olan çatısında rüzgârgülü bulunuyor.

Leipzig’den getirilmiş olan saat mekanizması, kulenin 4 yöne bakan kadranlarını çalıştırıyor.

Kulenin yanında yer alan yapı ise saat odası (muvakkithane) olarak inşa edilmiş.

Saat odasının tam olarak hangi amaçla kullanıldığı bilinmese de Mustafa Kemal Atatürk Kayseri’ye geldiğinde halkın dilek ve şikâyetlerini dinlemek için bu binayı kullanmış.

Adres: Gesi Kuzey, Cumhuriyet Myd., 38180 Melikgazi, Kayseri

18) Niğde Saat Kulesi

Niğde Saat Kulesi, Sultan II. Abdülhamit’in tahta çıkışının 25. yılı şerefine 1901 – 1902 yılları arasında yaptırılmış.

Minare görünümündeki kule, Antalya Saat Kulesi gibi kale burcunun üzerine inşa edilmiş.

Kaidesi ve gövdesi ongen planlı olan Niğde Saat Kulesi, tam ve yarım saatlerde çalıyor ve ağırlıklarla çalışıyor.

Adres: Çayır, Mustafa Üçler Cd. No:1, 51100 Merkez, Niğde

19) Saraybosna Saat Kulesi, Bosna Hersek

Saraybosna’nın merkezinde Başçarşı diye anılan yerde Gazi Hüsrev Bey ismi ile bilinen cami, medrese, türbe, bedesten, han ve hamamdan oluşan büyük bir külliye bulunuyor.

Saraybosna Saat Kulesi de buradaki caminin kuzeybatı köşesindeki imaretin bitişiğinde yükseliyor.

16. yüzyıl sonu ile 17. yüzyılın başlarında yaptırılmış olduğu düşünülen Saraybosna Saat Kulesi, ay takvimine göre çalışıyor.

Saat kulesinin köşeleri tuğladan yapılmış ve kare prizma gövdeye sahip. Bu gövde üzerinde 5 sıra beyaz ince taş döşenerek bilezikler yapılmış.

Kulenin en üstünde ise dört bir tarafa ikişer pencere ile açılan bir köşk bulunuyor.

Kulenin üzeri piramit bir külah ile örtülmüş olup dört yanında yuvarlak kadranlı birer saat yer alıyor.

Adres: Mudželeti veliki, Saraybosna 71000, Bosna-Hersek

20) Belgrad Saat Kulesi, Sırbistan

Sahat Kula olarak da bilinen Belgrad Saat Kulesi, Sırbistan’da Belgrad Kalesi’nin İstanbul Kapısı üzerinde bulunuyor.

İsmini bu saat kulesinden alan Kalemegdan bölgesindeki saat kulesi Venedikli mimar Cornaro tarafında 17. yüzyılda inşa edilmiş.

27.5 metre yüksekliğindeki Belgrad Saat Kulesi, şehrin panoramik görüntüsünü izlemek için müthiş bir yer.

Adres: Kalemegdan, Belgrad, Sırbistan

21) Üsküp Saat Kulesi, Makedonya

Makedonya’nın başkenti Üsküp’te bulunan Üsküp Saat Kulesi, 16. yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu döneminde yaptırılmış.

Balkanlarda bulunan en eski saat kulelerinden birisi olduğu düşünülen saat kulesinin kesin yapım tarihi ve kim tarafından yaptırıldığı bilinmiyor.

37 metre yüksekliğe sahip olan Üsküp Saat Kulesi, şehrin eski semtlerinden biri olan Gazi Baba bölgesinde bulunuyor.

Üç bölümden oluşan Üsküp Saat Kulesi’nin alt kısmı kare şeklinde ve taştan yapılmış.

Sekiz köşeli olan orta kısmı ise tuğla kullanılarak inşa edilmiş.

Zarif bir görünüme sahip olan kulenin üst bölümü ise cumbalı ve korkuluklarla çevrili.

Adres: 1000, Üsküp, Kuzey Makedonya

22) Manastır Saat Kulesi – Makedonya

Makedonya’nın Manastır şehrinde bulunan Manastır Saat Kulesi, şehrin Osmanlı İmparatorluğu idaresinde bulunduğu 17. yüzyılda inşa edilmiş.

Balkanlar’daki önemli Osmanlı eserlerinden birisi olan saat kulesi, 19. yüzyılda yenilenmiş ve bugünkü görünümünü kazanmış.

30 metre yüksekliğe sahip olan Manastır Saat Kulesi, şehrin en önemli sembollerinden bir tanesi.

Saat kulesinin en güzel özelliklerinden birisi de her altı saatte bir “Bitola Babam Bitola”, “Biljana Platno” gibi parçalar çalan müzikli bir saat mekanizmasının bulunması.

Adres: Jorgo Osmano, Bitola 7000, Kuzey Makedonya

23) Beyrut (Hamidiye) Saat Kulesi – Lübnan

Beyrut Saat Kulesi, Osmanlı Devleti tarafından Sultan II. Abdülhamid’in taç giyme töreninin 10. yıldönümünü kutlamak için 1897 yılında inşa ettirilmiş.

Saat kulesinin yapımı Beyrut Valisi Raşid Bey’in isteği üzerine padişah tarafından onaylanmış.

Yussef Afimus tarafından Büyük Serail yakınlarında inşa edilen saat kulesi, 25 metre yüksekliğe sahip.

Tamamlandığı zaman şehrin en yüksek yapısı olan ve Hamidiye Saat Kulesi olarak da bilinen kule, yerel taşlar kullanılarak inşa edilmiş.

Beyrut Saat Kulesi’nin üçüncü katında 300 kg ağırlığında büyük bir çan bulunuyor. Bu çana çıkmak için 125 dökme demir basamak kullanılıyor. Bu katta minyatür oryantalist tarzdaki dört adet balkonun üzerinde Fransa’daki Osmanlı Büyükelçiliği’nden getirtilmiş olan dört büyük saat yüzü bulunuyor.

Adres: Büyük Serail, Beyrut, Lübnan

24) Yafa Saat Kulesi – İsrail

Osmanlı Sultanı II. Abdülhamit’in hükümdarlığının 25. yıldönümü şerefine inşa edilen saat kulelerinden bir tanesi olan Yafa Saat Kulesi, İsrail’de Osmanlı döneminde dikilmiş olan yedi saat kulesinden bir tanesi.

Saat kulesinin inşaatı Joseph Bey Moyal önderliğinde Araplar ve Yahudilerin destekleri ile gerçekleştirilmiş.

Tel Aviv’de Yefet Sokağı’nda bulunan saat kulesinin temeli Eylül 1900’de atılmış ve 1903’te tamamlanmış.

3 katlı ve iki saatli olan Yafa Saat Kulesi, Akka’da bulunan Khan al-Umdan Kulesi’ne benzetiliyor.

Adres: Yefet St 14, Tel Aviv-Yafo, İsrail

25) Meksika Osmanlı Saati Kulesi – Meksika

Listenin sonu için Meksika Osmanlı Saati Kulesi’ni sakladım.

Meksika’nın başkenti Mexico City’nin merkezinde bulunan Osmanlı Saati ülkede Osmanlı’nın izini taşıyan tek yapı.

Çinilerle bezenmiş olan saat kulesi, Osmanlı vatandaşı Antonio Letayf tarafından 1910 yılında yaptırılmış.

Saat kulesinin üzerinde İspanyolca olarak “Osmanlı Cemaatinden Meksika’ya – Eylül 1910” yazan bir levha bulunuyor.

Saat kulesi Meksika’nın bağımsızlığının 100. yılını kutlamak için, Meksika’ya göç eden Lübnan ve Arap kökenli Osmanlı vatandaşı tarafından hediye edilmiş. Ta oralarda bile bir Osmanlı Saat Kulesi görmek insanı gerçekten etkiliyor.

Adres: Zocalo Meydanı, Mexico City, Meksika

***

Dünyanın ve ülkemizin dört bir yanında bulunan Osmanlı Saat Kulelerini kısa zamanda ziyaret edip zamanın akışını bu güzel kulelerden izlemeniz dileğiyle.