Doğu Anadolu Bölgesi’nde yer alan Erzurum tarih boyunca birçok medeniyete ev sahipliği yapmış.
Bu güzel şehir ülkemizde genellikle kış turizmi ile öne çıksa da bünyesinde çok sayıda tarihi eser ve doğal güzellik barındırıyor.
Erzurum’da Gezilecek Yerler
Erzurum’daki Doğal Güzellikler
1) Narman Peribacaları
“Kırmızı Periler Diyarı” olarak isimlendirilen Narman Peribacaları müthiş renkleri ve şekilleriyle büyük ilgi çekiyor.
Erzurum’un Narman ilçesinde bulunan bu jeolojik yapılar, rüzgar ve su erozyonu sayesinde oluşmuş.
Fotoğraf meraklılarının uğrak yeri olan bu güzel peribacalarını mutlaka ziyaret edin.
2) Narman Beş Göller
Erzurum’un Narman ilçesine 25 kilometre uzaklıkta bulunan Beş Göller, el değmemiş doğal güzelliklere sahip.
Farklı büyüklüklerdeki beş adet gölden oluşan bu bölgeyi yürüyüş ve kamp yapmak için yaz aylarında ziyaret edebilirsiniz.
3) Tortum Gölü ve Şelalesi
Tortum Gölü, 18. yüzyılda Kemerli Dağ’dan inen heyelan kütlesinin Tortum Çayı’nın önünü kapatması sonucunda oluşmuş.
Tortum ilçesine 35 kilometre uzaklıkta yer alan gölün fazla sularının Tev Vadisi’ne döküldüğü yerde ise Tortum Şelalesi bulunuyor.
Dünyanın en büyük şelalelerinden birisi olan Tortum Şelalesi, 21 metre genişliğe ve 48 metre yüksekliğe sahip.
4) İspir Yedigöller
Ovit Dağı’nın zirvesi ile Kaçkar Dağları’nın arasındaki bölgede yer alan İspir Yedigöller, bir doğa harikası.
Farklı boyutlardaki 11 adet volkanik gölden oluşan 3200 metre yükseklikteki bu güzel yeri, yaz aylarında ziyaret edebilirsiniz.
Yolu dağlık olduğu için arazi aracıyla ulaşabileceğiniz İspir Yedigöller, Türkiye’de dağcıların sıklıkla uğradığı yerlerin başında geliyor.
5) Zökün Gölü ve Yüzen Adalar
Erzurum’un Tortum ilçesinde bulunan Zökün Gölü üzerindeki yüzen adalar yakın bir zamanda tesadüfen keşfedilmiş.
Çok değişik bir doğal güzellik olan bu adalar, doğa tutkunlarının ve fotoğrafçıların ilgisini çekiyor.
Adalardaki flora ve faunanın korunarak turizme açılması için gerekli çalışmalar halen devam ediyor.
6) Çoruh Nehri ve Vadisi
Dünyanın en hızlı akan nehirlerinden biri olan Çoruh, Erzurum’daki Mescit Dağı’ndan doğuyor.
Rafting ve kano gibi su sporlarını yapabileceğiniz Çoruh Nehri üzerinde farklı uzunluktaki parkurlar bulunuyor.
Çoruh Vadisi ise barındırdığı bitki çeşitliliği açısından görülmesi gereken yerlerden.
Dağcılık, trekking ve kamp yapabileceğiniz bu doğal güzellik adeta saklı bir cennet.
7) Balıklı Köyü
Erzurum’un Uzundere ilçesine 19 kilometre uzaklıkta bulunan Balıklı Köyü, Tortum Gölü’nün muhteşem manzarasına sahip.
Köyde yer alan iskeleden sandalla açılıp gölün üzerinde gezintiye çıkabilirsiniz.
Eski adı “Zıhek” olan bu köydeki yufka yağlaması, kavurmalı tirit ve ayran çorbası gibi değişik lezzetler ile karnınızı doyurabilirsiniz.
8) Erzurum Gökkuşağı Tepeleri
Oltu ilçesindeki kırmızı, yeşil ve turuncu renklerden oluşan bu rengarenk tepeler erozyon, iklim şartları ve minerallerin etkisiyle 45 milyon yıl önce oluşmuş.
Bir benzeri de Çin’de görülen Gökkuşağı Tepeleri’nin jeopark olarak turizme kazandırılması için çalışmalar yapılıyor.
Gökkuşağını andıran renkleriyle çok güzel bir görünüme sahip olan bu tepeler, eşsiz fotoğraflar yakalamak için mükemmel bir yer.
9) Ata Park Botanik Bahçesi
Dünyanın en yüksek rakımlı (1860 rakım) botanik bahçelerinden biri olan Ata Park Botanik Bahçesi, 2006 yılında 350 dönümlük bir arazi üzerinde kurulmuş.
Burası içerisinde yer alan gölet, havuz ve yüz elliyi aşan bitki türüyle doğaseverler için bir cennet.
Kaya bahçeleri, meyve bahçesi, mevsimlik çiçek ve lale gösteri alanlarıyla çevrili olan bu güzel yerde huzur bulacağınız kesin.
10) Palandöken Kayak Merkezi
Erzurum gezilecek yerlerin en ünlülerinden bir tanesi de Palandöken Kayak Merkezi. Yılın beş ayında kayak yapabileceğiniz Palandöken Kayak Merkezi, ülkemizin kış turizmi için tercih edilen en önemli yerlerinden birisi.
70 kilometre uzunluğa ve 25 kilometre genişliğe sahip Palandöken Dağları 1993 yılında Kış Turizm Merkezi ilan edilmiş.
Bu merkezde Uluslararası Kayak Federasyonu (FIS) tarafından tescillenmiş iki adet slalom pisti bulunuyor.
Ayrıntılı bilgi almak için sitemizdeki “Palandöken Kayak Merkezi” isimli yazıya göz atabilirsiniz.
Erzurum’daki Tarihi Yerler
1) Çifte Minareli Medrese (Hatuniye Medresesi)
Erzurum’un sembolü haline gelmiş olan Çifte Minareli Medrese, Selçuklular döneminden kalmış çok önemli bir tarihi eser.
Haftanın her günü 08:00 – 18:00 saatleri arasında ziyaret edebileceğiniz bu değerli eser Erzurum’da bulunan kümbetlerin en büyüğüne sahip.
Erzurum şehir merkezinde Ulu Cami’nin hemen yanında yer alan Çifte Minareli Medrese’yi gezmeden Erzurum’u gördüm demeyin.
2) Yakutiye Medresesi
Erzurum’un bir diğer sembolü olan Yakutiye Medresesi, İlhanlı hükümdarı Olcaytu Han zamanında Emir Hoca Cemalettin Yakut tarafından inşa ettirilmiş.
Sekiz asırdır ayakta olan bu medreseyi haftanın her günü 08:00 – 17:00 saatleri arasında ziyaret edebilirsiniz.
Lala Mustafa Paşa Cami’nin yanında bulunan Yakutiye Medresesi, kapalı avlulu ve revaklı medrese tipinin Anadolu’daki en büyük örneği olmasıyla da dikkat çekiyor.
3) Üç Kümbetler
Anadolu’daki en güzel anıt mezar örneklerinden olan Üç Kümbetler, 12. ve 14. yüzyıl tarihleri arasında yapılmış.
Kümbetlerin en büyüğünün Emir Saltuk Bey’e ait olduğu düşünülürken diğer kümbetlerin sahibi bilinmiyor.
Emir Saltuk Kümbeti kesme taştan yapılmış olup sekizgen bir gövdesi var. Gizemleri hala çözülememiş olan bu güzel kümbetleri mutlaka görün.
4) Erzurum Kalesi
Tam olarak ne zaman yaptırıldığı bilinmeyen Erzurum Kalesi, yıllar içerisinde birçok medeniyeti ağırlamış, 11. yüzyılda ise Türklerin eline geçmiş.
Dış ve iç kaleden oluşan yapının iç kısmında Saltukoğulları dönemine ait Erzurum’daki ilk Türk-İslam eserlerinden Kale Mescidi ve Tepsi Minare bulunuyor.
Yaz döneminde 10:00 – 19:30, kış döneminde 08:00 – 17:00 saatleri arasında pazartesi günü hariç haftanın her günü ziyaret edebileceğiniz Erzurum Kalesi’ne giriş ücreti 12,50 TL. Müze Kartınız varsa kaleye ücretsiz olarak girebilirsiniz.
5) Erzurum Saat Kulesi
12. yüzyılın ortalarında Saltuklu Hükümdarı Ebu’l Kasım tarafından İç Kale Mescidi’ne minare olarak yaptırılan Erzurum Saat Kulesi, şehirdeki İslam dönemine ait en eski eserlerden birisi.
Halk arasında “Tepsi Minare” ya da “Kule” olarak bilinen yapı, gözetleme kulesi olarak da kullanılmış.
Yapımında kırmızı renkli tuğlalar kullanılmış olan kule, taş kaide üzerinde yuvarlak bir mimariye ve 11.5 metre yüksekliğe sahip.
6) Nene Hatun Tarihi Milli Parkı
Erzurum il merkezinde bulunan Nene Hatun Tarihi Milli Parkı, 1877-1878 Osmanlı Rus Savaşı’nda (93 Harbi), yer aldığı bölgenin düşman kuvvetlerinden savunulmasını sağlayan tabyalar nedeniyle çok önemli bir tarihi park.
Parkın içerisinde Aziziye Şehitleri Anıtı ve çok büyük bir savaş kahramanı olan Nene Hatun’un kabri bulunuyor.
Haftanın her günü 08:00 – 18:00 saatleri arasında ziyaret edebileceğiniz parkın giriş ücreti 2.5 TL. Aracınızla giriş yapmak isterseniz 7 TL ödemeniz gerekiyor.
Web sitesi: http://nenehatun.tabiat.gov.tr/
7) Erzurum Tabyaları
Erzurum’da şehri savunmak için yapılmış 22 adet tabya bulunuyor. Tabyaların yedi tanesi 1877-1878 Osmanlı Rus Savaşı’ndan önce, diğerleri ise daha sonra inşa edilmiş.
Bunlardan en önemlileri olan Aziziye ve Mecidiye tabyaları Rusların ilerleyişini durdurmada önemli bir rol oynamış.
Taştan yapılmış olan bu sağlam yapılar şehrin doğusunda yer alıyor. Tarihimize ilgi duyuyorsanız savaşın canlı tanıkları olan bu değerli tabyaları mutlaka görün.
8) Rüstem Paşa Kervansarayı (Taşhan)
“Rüstem Paşa Bedesteni” veya “Taşhan” ismiyle de bilinen Rüstem Paşa Kervansarayı, 1561 yılında Kanuni Sultan Süleyman’ın damadı ve sadrazamı Rüstem Paşa tarafından yaptırılmış.
Büyük üstat Mimar Sinan’ın yaptığı bu eser, Osmanlı kervansaray mimarisinin en güzel örneklerinden.
İçerisinde imarethane, mescit, dinlenme yeri ve bezirgan dükkanları bulunan bu kervansaray günümüzde oltu taşı imalat ve satış yeri olarak kullanılıyor.
9) Tarihi Erzurum Evleri
Günümüzde restoran ve müze olarak hizmet veren Tarihi Erzurum Evleri, 18. yüzyılda yapılmış.
11 adet evin bulunduğu bu tarih kokan yerde 20 bin ev eşyası bulunuyor.
Farklı mimarisiyle büyük ilgi çeken bu evlerde yer alan restoranlarda Erzurum’un yöresel lezzetlerini tadabilirsiniz.
Web sitesi: http://www.erzurumevleri.com/
10) Pasinler Kalesi (Hasankale)
Erzurum il merkezine 40 kilometre uzaklıkta bulunan Pasinler Kalesi, Tarihi İpek Yolu’nun üzerinde yer alıyor.
İsmini Pasinler Savaşı’ndan almış olan bu ilçede yer alan kalenin Urartular döneminden kalmış olduğu düşünülüyor.
Deniz seviyesinden 1740 metre yüksekte olan kale Hasan Dağı’nın güneyinde bulunuyor.
Stratejik bir öneme sahip olan Hasankale, iç ve dış olarak iki bölümden oluşuyor.
11) Çobandede Köprüsü
Aras Nehri üzerinde yer alan Çobandede Köprüsü, Erzurum’un Köprüköy ilçesinde bulunuyor.
İlhanlılar’ın veziri Emir Çoban Salduz tarafından 13. yüzyılın sonlarında yaptırılmış.
Selçuklu ve İlhanlı üslubuna sahip, 130 metre uzunluğundaki bu köprü hakkında ayrıntılı bilgi almak için “Türkiye’deki 10 Tarihi Köprü” isimli yazımı okuyabilirsiniz.
12) Paşabey Konağı
Üç Kümbetler’in yanı başında bulunan Paşabey Konağı, Erzurum’un simgelerinden birisi.
300 yıllık bir tarihe sahip olan bu konak Osmanlı mimarisinden izler taşıyor.
Konağın sahibi Hakem Akgül çok misafirperver. Bu güzel tarihi konağı gezdirirken konak hakkında ayrıntılı bilgiler veriyor.
Osmanlı kültürüne dair izleri içeren bu konağı gezmeden Erzurum’dan ayrılmayın.
Erzurum’daki Müzeler
1) Erzurum Kongre ve Milli Mücadele Müzesi
Milli Mücadele’nin dönüm noktası Erzurum Kongresi’nin yapıldığı binada yer alan ve Cumhuriyet’in temellerinin atıldığı bu müze, şehirde mutlaka görülmesi gereken yerlerden.
Kongre salonu ve kongreye katılan 53 delegenin isimlerinin yazılmış olduğu mermer plakaları içinde barındıran Erzurum Kongre ve Milli Mücadele Müzesi, sizleri tarihi bir yolculuğa çıkaracak.
Alt katında da Resim Heykel Müzesi ve Galerisi’nin yer aldığı bu güzel müzeyi haftanın her günü 08:00 – 17:00 saatleri arasında ücretsiz olarak ziyaret edebilirsiniz.
2) Atatürk Evi Müzesi
Atatürk’ün 1919 yılında Erzurum Kongresi çalışmalarını yürütürken, 52 gün boyunca konaklamış olduğu ev olan bu bina, 1984 yılında müze olarak açılmış.
Atatürk’e ait eşyalar ve balmumu heykellerin yer aldığı bu güzel müzeyi pazartesi günleri dışında her gün 08:00 – 17:00 saatleri arasında ücretsiz olarak gezebilirsiniz.
3) Erzurum Arkeoloji Müzesi
1968 yılında açılan Erzurum Arkeoloji Müzesi içinde 20 bin adet eser barındırıyor. Müzede bölgede yaşamış olan farklı halklardan kalan arkeolojik kalıntılar sergileniyor.
Pazartesi günleri dışında haftanın her günü, yaz döneminde 10:00 – 17:00 kış döneminde ise 08:00 – 17:00 saatleri arasında ziyaret edebileceğiniz müzenin giriş ücreti 10 TL.
Şimdilik kapalı olan müze, yeni müze binası yapılınca tekrardan ziyarete açılacakmış.
4) Yakutiye Medresesi Türk İslam Eserleri ve Etnografya Müzesi
Selçuklu döneminin mimarisini yansıtan Yakutiye Medresesi içinde yer alan Türk İslam Eserleri ve Etnografya Müzesi’nde bölgenin kültürünü anlatan eserler sergileniyor.
Kadın-erkek takıları, savaş aletleri ve el yazması eserler gibi farklı bölümlerden oluşan müzeyi pazartesi günleri hariç her gün saat 08:00 – 17:00 saatleri arasında 10 TL ücret ödeyerek ziyaret edebilirsiniz.
Erzurum’daki Dini Yerler
1) Ulu Cami
Erzurum’un es eski ve en büyük camisi olan Ulu Cami, 1179 yılında Saltuklu Emiri Nasreddin Aslan Mehmet tarafından yaptırılmış.
Saltuklular’ın “Atabey” isminden dolayı Atabey Camisi olarak da bilinen bu cami Selçuklu mimari tarzına sahip.
Çifte Minareli Medrese’nin hemen yanında bulunan Anadolu’daki en önemli Saltuklu eseri olan bu camiyi görmeden Erzurum’dan ayrılmayın.
2) Lala Mustafa Paşa Cami
Lala Mustafa Paşa tarafından 1562 yılında yaptırılan bu cami, Erzurum’daki ilk Osmanlı Camisi.
Mimar Sinan’a ait olan eser Erzurum’un merkezinde bulunuyor.
Osmanlı mimarisinin en güzel örneklerinden biri olan Lala Mustafa Paşa Cami’yi mutlaka ziyaret edin.
3) Caferiye Cami
Caferiye Cami 1645 yılında Sultan İbrahim döneminde Ebubekir oğlu Hacı Cafer tarafından yaptırılmış.
Osmanlı mimarisi özelliklerine sahip olan bu cami Erzurum’un merkezinde bulunuyor.
Cemaat yerinin sol tarafında camiyi yaptıran Hacı Cafer’in türbesi yer alıyor.
4) Haho Kilisesi (Taş Cami)
Meryem Ana Kilisesi olarak da bilinen Haho Kilisesi, Erzurum’un Tortum ilçesindeki Bağbaşı Köyü’nde bulunuyor.
976-1001 yılları arasında Bagrat Kralı III. David tarafından yaptırılan bu eser, 19. yüzyılda camiye dönüştürülüp Taş Cami adını almış.
Binanın içerisindeki aslan, boğa ve kartal kabartmaları oldukça ilgi çekici.
5) Öşvank Kilisesi 
Erzurum’un Uzundere ilçesinin Çamlıyamaç Köyü’ndeki Öşvank Kilisesi, 963-973 yılları arasında Bagrat Hanedanlığı (Gürcü Krallığı) döneminde III. Adernese’nin oğlu Magistras Bagrat tarafından yaptırılmış.
Mimarı Öşk’lü Grigor olan bu dini yapı, Vaftizci Yahya’ya adanmış.
Haç planlı bir yapıda olan kilise, renkli taş ve bezemelerle süslenmiş görkemli bir mimariye sahip.
***
Yaza yaza bitiremediğim Erzurum’daki gezilecek yerleri en kısa sürede ziyaret etmeniz dileğiyle.
