Baharın gelişinin habercisi olan Nevruz Bayramı ya da kısaca Nevruz, tarihi çok eskilere dayanan bir bayram. Türk tarihinin bilinen ilk devirlerinden itibaren kutlandığını gördüğümüz bu bayrama günler kaldı. Biz de Nevruz’a dair tüm detayları sizler için araştırdık. Keyifli okumalar…
1) Nevruz Bayramı Neden Kutlanır?
21 Mart’ta kutlanan bu bayram, birçok farklı topluluk için özel gün olarak kabul ediliyor. Kuzey yarım kürede yaşayanlar için ilkbaharın habercisi olan Nevruz, Zerdüştler ve Bahailer için de kutsal bir gün olarak kabul görüyor. Kürt ve İran mitolojisinde Demirci Kawa Efsanesi’ne, Anadolu ve Orta Asya Türk halklarında ise Göktürklerin Ergenekon’dan çıkışı anlamını taşıyan baharın gelişi olarak kutlanmaya devam ediyor.
3000 yıldan beri kutlanan bu bayram, 2010 yılında Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından Dünya Nevruz Bayramı ilan edilmiş.
2) Türk Kültüründe Nevruz’un Önemi Nedir?
Türk kültüründe Nevruz’la ilgili bilinen ilk şey Ergenekon Destanı olarak karşımıza çıkıyor. Bu destanı Şecere-i Türk adlı eserden bildiğimize göre şu şekilde aktarabiliriz: Bu destan bütün kavimlerin birlik olup hile ile Göktürkler’i yendikleri, büyükleri öldürüp küçükleri kendilerine köle yaptıkları, malları ve şehirleri yağmaladıkları bir gün ile başlıyor. Bu hengameden kurtulmayı başaranlar kadınlarıyla birlikte atlarına atlayıp yurda gelmişler. Geldikleri yerde akarsular, meyve dolu ağaçlar, çeşit çeşit av hayvanları görmüşler. O yeri görünce o kadar mutlu olmuşlar ki Tanrı’ya şükür edip buraya Ergenekon ismini vermişler.
Bu olaydan 400 sene sonra o kadar çoğalmışlar ki bulundukları bölgeye sığmayıp kaçış olarak bir demircinin önerisiyle dağın geniş kısmına bir kat odun bir kat kömür olacak şekilde dizip ateşe vermişler ve dağ eriyip akmaya başlamış. Devenin sığacağı kadar yol açıldıktan sonra dışarı çıkmışlar. O yıldan beri bu inanış devam etmiş ve her 21 Mart kutlanmaya başlamış.
Bu destan ile tabiatın yeniden doğması, yeniden bir hayatın başlaması anlatılır. Bayram aynı zamanda iyilik ve bereketi temsil ediyor.
3) Çeşitli Topluluklarda Nevruz’un Karşılığı
- Başkurt Türkleri; Ekin Bayramı
- Doğu Türkistan; Yeni Gün, Baş Bahar
- Gagavuzlar; İlkyaz
- Kazak Türkleri; Ulus Günü
- Kazan Türkleri ve Karakalpaklar; Ergenekon Bayramı
- Türkmenler; Teze Yıl
- Uygur Türkleri; Yeni Gün
- Azerbaycan; Ergenekon, Bozkurt Bayramı
4) Türk Dünyasında Nevruz Nasıl Kutlanır?
Nevruz gelmeden öncelikle temizlikle hazırlık dönemi başlıyor. Evin içi ve dışı temizleniyor gerekiyorsa badana yapılıyor. Aile üyelerine yeni ayakkabı ve elbise alınıyor. Bayrama birkaç gün kala tatlı yapılıyor. Nevruzda kullanmak için çalı ve odunlar hazırlanıyor.
Mezar ziyaretleri Nevruz geleneğinde yer alıyor. Bu eski gelenek eski Türklerdeki cenaze törenlerinin izlerini taşıyor. Ölmüşlerin mezarları ziyaret ediliyor, yasin okunuyor, mezar üzerine tatlı bırakılıyor, ağıtlar söyleniyor ve mezarların etrafı iyice temizleniyor.
Her şey hazırlandıktan sonra kırlara çıkarak eğlence ve şölenler düzenleniyor. Hun Türklerinde de olan bu gelenek hala devam ediyor.
Ateş yakarak üzerinden atlama ve dua etme en bilinen Nevruz geleneği olarak karşımıza çıkıyor. Nevruz ateşinden atlayanların hastalıklardan arındığı ve sene boyunca hasta olmayacağı inancı, günümüzde anlamını yitirmiş olsa da bir gelenek olarak devam ettiriliyor.
