Eskiden yollar, sadece bir yeri bir yere bağlayan geçiş noktaları olmaktan çok daha fazlasıydı, fikirlerin, kültürlerin, yemeklerin paylaşıldığı yerlerdi.
Kültürler arası etkileşimin en fazla olduğu tarihin en önemli yollarından biri de şüphesiz Coğrafi Keşifler’le birlikte önemini yitiren tarihi İpek Yolu.
Çin’den başlayarak Anadolu’dan, Akdeniz’den geçerek Avrupa’ya ve Mısır’a uzanan tarihi İpek Yolu’nun güzergahı zamanın koşullarına göre değişkenlik gösterse de kuzey ve güney olmak üzere iki ana kolu vardı. Bu iki ana kol da şu an ülkemizin sınırları içinde bulunan pek çok şehirden geçiyordu.
Ben bu yazıda İpek Yolu’nun yemek kültürü ile olan ilişkisine değinmek istedim ve tarihi İpek Yolu güzergahı üzerinde yer alan en lezzetli şehirlerimizden bir kaçını yazdım.
Hadi gelin biraz geçmişe gidelim ve tarihi İpek Yolu üzerindeki en lezzetli şehirlerimize doğru lezzetli bir yolculuğa çıkalım.
İçindekiler
Tarihi İpek Yolu Üzerindeki En Lezzetli Şehirlerimiz
1) Erzurum
Tarihi İpek Yolu güzergahındaki Erzurum’un Anadolu, Kafkaslar ve İran kültürlerinden izler taşıyan oldukça özgün ve kendine has bir mutfağı var.
Soğan, sarımsak ve domatesin başrolde olduğu Erzurum mutfağında fazla baharat kullanılmıyor. Pek çok Anadolu şehrinde olduğu gibi Erzurum mutfağı da et, bakliyat ve tahıl ağırlıklı olsa da kuru sebze ve meyveler de mutfaklarda sıkça kullanılır.
Erzurum’a giderseniz aşotu çorbasından, lor peynirli pazı sarmasından, tuzlu peynir helvasından, incecik su böreğinden, kadayıf dolmasından ve tabi ki cağ kebabından tatmadan, rengarenk akide şekerlerinden, kahvaltı sofralarınıza tat katacak kuru kaymağından, civil peynirinden, çay keyfinize nostaljik bir hava verecek kıtlama şekerinden almadan dönmeyin derim.
Erzurum’da Ne Yenir, Nerede Yenir yazımıza göz atarak Erzurum lezzetlerini, Erzurum’da Gezilecek Yerler yazımıza göz atarak Erzurum’un güzelliklerini keşfe çıkabilirsiniz.
2) Konya
Konya pek çok kaynak tarafından Anadolu mutfağının merkezi olarak kabul ediliyor.
Selçuklu mutfağı ve Mevlevi yemeklerinin etkileri ile harmanlanmış geleneksel bir mutfağı var Konya’nın.
Konya mutfağı yemek çeşitliliği bakımından çok zengin olmasa da farklı lezzetleri buluşturan yemekleri oldukça doyurucu ve besleyici. Bu yüzden Konya’da öğünler çoğu zaman bir çeşit yemek ile geçiştirilebiliyor.
Konya’ya giderseniz içinizi ısıtacak kuru bamya çorbası, en kıtırından bir etli ekmek ya da bıçak arası, Konya küflü peyniri ile yapılan yağ somunu, lokum gibi bir fırın kebabı, tirit, höşmerim ve sac arası tatlısı yemeden, eski adıyla Kadınlar Pazarı yeni adıyla Melike Hatun Çarşısı’na gidip küflü tulum peyniri, yağlı Konya gevreği, Mevlana şekeri almadan dönmeyin derim.
Konya’da Ne Yenir Nerede Yenilir yazımıza göz atarak etli ekmek de dahil olmak üzere Konya’nın birçok lezzetini keşfe çıkabilirsiniz.
3) Tokat
Geçmişte pek çok farklı medeniyete ev sahipliği yapmış olan Tokat’ın geleneksel mutfağı pek çok farklı kültürün sentezlendiği zengin bir mutfak.
Hemen hemen her sebzenin etli ya da etsiz yemeğinin yapıldığı bereketli Tokat mutfağı için Evliya Çelebi Seyahatnamesi’nde ‘… Yılın her zamanında halkın nimetleri boldur’ demiştir.
Tokat’a giderseniz asma yaprağı ile yapılan başlangıçların en lezzetlisi battan, Tokat kebabından, Turhal’ın meşhur hamur işi yoğurtmaçtan, kahvaltıların olmazsa olmazı yağlıdan, Almus Gölü’nde yetiştirilen somon balığından, muska şeklinde sarılan etli yaprak sarmasından tatmadan, kaşık kaşık yemek isteyeceğiniz Zile pekmezinden, meşhur çemeninden, cevizinden, alıç reçelinden, Erbaa’nın asma yaprağından almadan dönmeyin derim.
Tokat’ta Ne Yenir yazımıza hemen göz atarak Tokat’ın lezzetlerini ayrıntılı olarak keşfedebilirsiniz.
4) Kastamonu
Binlerce yıllık bir geçmişe sahip olan Kastamonu’nun sahip olduğu kültürel değerler ve bulunduğu coğrafyanın etkisi ile zenginleşen bir mutfağı var.
Geleneksel Kastamonu mutfağında ekmekler, bol malzemeli besleyici çorbalar, et yemekleri ve tabi ki hamur işleri önemli bir yere sahip.
Kastamonu’nun mutfağı o kadar zengin ki hemen hemen her ilçenin kendine has bir tarımsal ürünü var. Üryani eriği, İnebolu kestanesi, Taşköprü sarımsağı, Araç cevizi bunlardan sadece birkaçı.
Kastamonu’ya giderseniz siyez bulguru ile yapılan nefis pilavından, çekme helvasından, Kayseri pastırmasının tahtına göz koyan incecik pastırmasından, susamsız kel simidinden, kırık tatlısından ve kaymaklı incir dolmasından tatmadan dönmeyin derim.
Kastamonu Yemek Rehberi yazımıza da göz atabilirsiniz.
5) Antakya
Çok kültürlü bir geleneğin hüküm sürdüğü, farklı inançlara sahip insanların bir arada yaşadığı kadim bir şehir Antakya.
Şehrin sahip olduğu bu kültürel çeşitlilik ve zenglikten ötürü Antakya’nın muazzam bir mutfağı var. Roma, Arap, Ermeni ve Osmanlı mutfaklarından etkilense de Antakya mutfağı bir Akdenizli olmayı ve gelenekselliği asla elden bırakmamış.
Mesela meyve ve sebzeyi mevsiminde en taze haliyle kullanmak esastır Antakya mutfaklarında. Kış yemeği, yaz yemeği ayrımı vardır. Kış yemeği yazın, yaz yemeği ise kışın pişirilmez.
Antakya’ya giderseniz kağıt kebabından, özel soslu dönerinden, humus ve bakla ezmesi başta olmak üzere damak çatlatan mezelerinden, çıtır künefesinden, haytalı tatlısından yemeden, zahter, nar ekşisi, halhali zeytini, tuzlu yoğurt, küflü çökelek olarak da bilinen sürk peynirinden almadan dönmeyin derim.
Antakya yemeklerini detaylı öğrenmek için Antakya Lezzet Durakları yazımıza mutlaka göz atmalısınız.
6) Denizli
Yemek kültürü ve çeşitliliği açısından bakıldığında ülkemizin en canlı en zengin illerinden biri Denizli.
Hayvancılığa uygun ovaları, tarıma uygun iklim ve coğrafi koşulları Denizli mutfağının bu denli çeşitli ve zengin olmasına katkı sağlayan en temel faktörlerden. Oldukça verimli topraklar üzerine kurulu Denizli’de pek çok farklı ürün yetiştirilebiliyor.
Denizli’ye giderseniz isli tadı ve kıvamı ile fark yaratan yanık tava yoğurdundan, avuç avuç yemek isteyeceğiniz sıcak leblebisinden, mevsimine göre kuzu veya oğlak etiyle yapılan tandır kebabından tatmadan, Çivril’in elmasından, Kale’nin cevizinden, Beyağaç’ın biberinden, Çardak’ın haşhaş ve kimyonundan, Tavas’ın nohutundan, Honaz’ın kirazından almadan dönmeyin derim.
7) İzmir
İzmir, İpek Yolu’nun Avrupa’ya açılan kapısı gibiydi. Ticaret kervanları, tüccarlar İzmir üzerinden Yunanistan’a ve Mısır’a oradan da Güney Avrupa’ya İtalya’ya ulaşıyorlardı.
Kim bilir belki de bu yüzden zeytinyağlı yemeklerin ağırlıklı olduğu Akdeniz mutfağı ile bu denli benziyordur İzmir mutfağı.
Zeytinyağı ile pişen sebze yemekleri ve otlar İzmir Mutfağı’nın baş tacıdır. Mezeler, salatalar, tabi ki balık ve deniz ürünleri ise bir İzmirli’nin sofrasının olmazsa olmazıdır.
İzmire giderseniz yanında haşlanmış yumurta ile boyozlu bir kahvaltı etmeden, bol malzemeli kumrusundan, çıtır çıtır gevreğinden yemeden, tazecik otlarla yapılan envai çeşit yemeğinden, nefis tulum peynirinden, lor tatlısından ve arası kaymaklı şambalisinden tatmadan dönmeyin derim.
İzmir’in yemekleri için İzmir’de Ne Yenir yazımıza mutlaka göz atmalısınız.
8) Bursa
Saraya yakınlığı ile bilinen Bursa’nın geleneksel mutfağı Osmanlı mutfağından çokça izler taşıyor.
Her ne kadar Bursa denilince pek çoğumuzun aklına ilk olarak İskender Kebap gelse de Bursa mutfağı keşfedilmeyi bekleyen derya deniz aslında.
Tam bir Osmanlı Saray Mutfağı yemeği olan hünkar beğendi başta olmak üzere, tahinli pide ya da Bursalıların tabiri ile tahanlı, cantık, Kemal Paşa tatlısı gibi sayısız lezzet Bursa’da keşfedilmeyi bekliyor.
Bursa’ya giderseniz en güzelinden bir süt helvası, tabi ki İskender Kebap, İnegöl köfte yemeden, bol köpüklü ev yapımı ayran içmeden, en muhteşem tostların lezzet sırrı nefis mihaliç peynirinden birkaç paket, kestane şekerinin her çeşidinden birer kutu, Gemlik’in efsane zeytininden almadan dönmeyin derim.
Bursa’da Ne Yenir yazımıza hemen göz atarak Bursa’nın eşsiz lezzetlerini keşfe çıkabilirsiniz.
9) İstanbul
Her ne kadar günümüzde pek çok yemeği unutulmaya yüz tutmuş olsa da geleneksel İstanbul mutfağı, İran’dan Anadolu’ya, Asya’dan Kafkasya’ya, Ege’den Balkanlar’a, Akdeniz’den Avrupa’ya pek çok farklı kültürden izler taşıyor.
Mesela İstanbul mutfağında kebaba pek yer yok. Kebap yerine zeytinyağlılar, sulu yemekler, ızgara ya da fırında pişen balık çeşitleri var, şerbetli tatlılardan çok sütlü tatlılar, pelteler revaçta.
İstanbul’a giderseniz şu yemeği yiyin şunu almadan dönmeyin gibi spesifik örnekler vermek biraz zor. O yüzden ben derim ki İstanbul’a giderseniz Mısır Çarşısı’nı gezip baharatların gizemli dünyasında kaybolmadan, Boğaz’da keyifli bir yürüyüş yapıp gözünüze kestirdiğiniz bir mekanda oturmadan, en çıtırından simidinizi alıp vapurda çay simit keyfi yapmadan, Karaköy’de balık ekmek, Sarıyer’de börek, Beyoğlu’nda çikolata, Kanlıca’da yoğurt yemeden, Vefa’da Boza içmeden dönmeyin.
İstanbul Lezzet Durakları yazımıza göz atmadan İstanbul yolculuğu planlamayın:
